Rak płuca przez wiele lat rozwija się skrycie, bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Choroba rozpoznana w fazie objawowej jest już zazwyczaj na tyle zaawansowana, że szanse na wyleczenie bądź uzyskanie długoletniej remisji są nikłe. Obecnie wydaje się, że ważną rolę może odgrywać wczesna diagnostyka opierająca się na badaniach przesiewowych w odpowiednio dobranych grupach ryzyka.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• wymienić objawy związane z miejscowym zaawansowaniem raka płuca

• wymienić objawy związane z przerzutami raka płuca do innych narządów

• wymienić objawy paranowotworowe związane z rakiem płuca

Rak płuca jest najczęściej diagnozowanym nowotworem na świecie, również w Polsce. Roczną zapadalność na tę chorobę na świecie szacuje się na 1,6 mln przypadków, a umieralność na 1,5 mln.^1-3

W Polsce od wielu lat notuje się ok. 16 tys. zachorowań u mężczyzn, co w tej grupie stanowi 25% zachorowań na wszystkie nowotwory, i 4,6 tys. u kobiet, co daje 8% zachorowań na wszystkie nowotwory.⁴ Rak płuca jest nowotworem o bardzo złym rokowaniu, a wskaźnik 5-letniego przeżycia wynosi ok. 14%.^3,5-7

Od początku lat 90. obserwuje się spadek umieralności wśród mężczyzn w rocznym tempie około 1%, natomiast systematycznie rośnie, o ok. 3% na rok, liczba zgonów z powodu raka płuca u kobiet. Trendy te są szczególnie mocno wyraźne w młodszych grupach wiekowych, natomiast wśród mężczyzn >65 r.ż. nadal notuje się dramatyczny wzrost liczby zgonów z powodu tego nowotworu.³

Te dane epidemiologiczne przekładają się na rzeczywistość kliniczną, tzn. mimo że generalnie rak płuca występuje cztery razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, to w grupie wiekowej <45 r.ż. kobiety chorują na ten nowotwór już tylko dwukrotnie rzadziej niż mężczyźni.³

Rak płuca należy do nowotworów, w przypadku których średnia wieku zachorowania jest stosunkowo niska i wynosi około 62 lat w Polsce, ale w USA 71.^2,4,6 Najmłodszą grupę wiekową stanowią kobiety chore na raka gruczołowego (średnia wieku 58 lat).⁶

Rak płuca to choroba palaczy tytoniu: 97,6% mężczyzn i 81% kobiet chorych na ten nowotwór jest lub było palaczami tytoniu.6 Ostatnio wzrasta liczba chorych, którzy zaprzestali palenia, i to na wiele lat przed ujawnieniem się choroby. Wśród wielu czynników sprzyjających zachorowaniu na raka płuca szczególną rolę odgrywają wspomniane wyżej palenie tytoniu i narażenie zawodowe na substancje rakotwórcze, takie jak: azbest, arsen, nikiel, chrom, spaliny, radon, chlorek winylu, policykliczne węglowodory aromatyczne. Szacuje się, że ok. 15% zachorowań u mężczyzn i 5% u kobiet może się wiązać z narażeniem zawodowym. W rozwoju raka płuca rolę odgrywają też czynniki endogenne, np. polimorfizm genów warunkujących aktywność układów enzymatycznych aktywujących i detoksykujących inhalacyjne karcynogeny oraz systemy naprawy DNA.^6,7