Temat numeru: geriatria

Polipragmazja i politerapia w starszym wieku – czy można ją ograniczyć?

dr hab. n. med. Barbara Gryglewska1, dr farm. Jarosław Woroń2, lek. med. Anna Dzieża3, prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzicki1

1 Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków
2 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków
Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych Działań Leków
3 Klinika Chorób Wewnętrznych i Geriatrii, Szpital Uniwersytecki, Kraków

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Barbara Gryglewska, Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii UJ CM, ul. Śniadeckich 10, 31-531 Kraków. E-mail: bgrygle@su.krakow.pl

Polifarmakoterapia ma wykorzystywać synergistyczne działanie leków w celu uzyskania korzystnego efektu terapeutycznego. Stosowanie wielu leków ma jednak często charakter polipragmazji, zwiększającej ryzyko polekowych działań niepożądanych oraz interakcji lekowych. Redukcja liczby leków przyjmowanych przez starszych pacjentów jest możliwa dzięki wykorzystaniu algorytmów postępowania pozwalających na wybór odpowiedniego indywidualnego modelu leczenia.

CELE ARTYKUŁU


Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• zdefiniować pojęcie polipragmazji i podać przykłady

• zdefiniować pojęcie politerapii i podać przykłady

• potrafić wytłumaczyć szkodliwość polipragmazji dla chorego

• potrafić wytłumaczyć korzyści płynące z politerapii

• potrafić wyznaczyć granicę pomiędzy politerapią a polipragmazją


Współczesna farmakoterapia w większości przypadków opiera się na politerapii, czyli kojarzeniu leków, co dzięki zjawisku synergizmu pozwala na zwiększenie efektu terapeutycznego bez równoczesnego istotnego zwiększania ryzyka działań niepożądanych. Z kolei polipragmazja to jednoczesne stosowanie leków, które nie tylko nie uzupełniają i nie wzmacniają wzajemnie efektu terapeutycznego, ale znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia polekowych działań niepożądanych. W literaturze anglojęzycznej używa się jeszcze pojęcia polifarmakoterapii (polypharmacy), które opisuje zarówno przyjmowanie zbyt dużej liczby leków (najczęściej od sześciu wzwyż), jak i ich niewłaściwe stosowanie.1 W grupie osób w starszym wieku wraz ze zwiększeniem liczby stosowanych preparatów zwiększa się częstość nieprawidłowości w leczeniu.2 Zjawisko to obejmuje polipragmazję oraz nieodpowiednie i niedostateczne stosowanie leków. Nieodpowiednia terapia to leczenie niezgodne z obowiązującymi standardami medycznymi lub przepisywanie preparatów, których stosowanie niesie większe ryzyko niż potencjalne korzyści.3 Niedostateczne stosowanie leków wiąże się z nierozpoczęciem terapii lub prewencji określonej choroby.

Politerapia w Polsce

W Polsce, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, konsumpcja leków rośnie. W 2009 r. leki regularnie stosowało 71% ludności, podczas gdy w 2004 r. w analogicznym okresie tylko 54%.4 W grupie osób powyżej 69 r.ż. leki regularnie przyjmuje 95-...

Czynniki ryzyka politerapii i polipragmazji

Podstawowe zagrożenie związane ze stosowaniem dużej liczby preparatów w starszym wieku jest skutkiem wielochorobowości oraz zwiększającej się liczby dolegliwości somatycznych. Im gorszy stan zdrowia i niższa jego ocena, tym większe zagrożenie poli...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Konsekwencje polipragmazji

Najpoważniejszym skutkiem polipragmazji jest zwiększenie ryzyka hospitalizacji i zgonu. Metaanaliza 68 badań dotyczących hospitalizacji z powodu niepożądanych reakcji polekowych (ADR – adverse drug [...]

Najczęstsze interakcje leków w starszym wieku

Większość badań potwierdza, że racjonalne łączenie leków, z uwzględnieniem efektu synergizmu, jest korzystne. Istnieje jednak ryzyko niekorzystnych interakcji pomiędzy równocześnie stosowanymi lekami, [...]

Próby zmniejszenia liczby stosowanych leków

W 2012 r. opublikowano analizy dużych kontrolowanych badań klinicznych oraz badań randomizowanych, w których podejmowano działania mające na celu ograniczenie farmakoterapii u starszych chorych.20 [...]

Algorytmy postępowania

Zaproponowane w badaniach sposoby interwencji są trudne do zastosowania w praktyce. Z tego względu w ostatnich latach w wielu krajach zaproponowano algorytmy postępowania, które mają przyczynić [...]

Analiza przypadku

86-letnia kobieta, chora na przewlekłą niewydolność serca (NYHA II/III, frakcja wyrzutowa ok. 30%, niedomykalność mitralna II/III°), z chorobą niedokrwienną serca, po zawale [...]

Podsumowanie

W grupie starszych pacjentów cierpiących na wiele chorób polipragmazja jest powszechna. Zwiększa ona m.in. ryzyko wielu działań niepożądanych oraz interakcji lekowych. Zawsze [...]
Do góry