Hiperprolaktynemia jest jednym z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych o złożonej etiologii. Nieleczona może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym mlekotoku, osteoporozy, zaburzeń miesiączkowania, utraty libido, impotencji, a nawet niepłodności.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać przypadek wymagający diagnostyki w kierunku hiperprolaktynemii

• wdrożyć pierwsze kroki w diagnostyce prolaktynemii

• rozpoznać sytuację wymagającą pilnego przekazania chorego do innych specjalistów z powodu prolaktynemii (endokrynologa, chirurga, onkologa, laryngologa, neurochirurga, psychiatry)

• kontynuować leczenie hiperprolaktynemii zlecone przez endokrynologa

Do wykrycia hiperprolaktynemii wystarcza proste pojedyncze oznaczenie podstawowego stężenia prolaktyny we krwi. Najczęstszą patologią prowadzącą do hiperprolaktynemii jest guz przysadki wydzielający prolaktynę (prolactinoma). Natomiast ustalenie bezpośredniej przyczyny wymaga poszerzenia diagnostyki o szczegółowy wywiad, badanie kliniczne i badania obrazowe, wśród których najistotniejszą rolę odgrywa rezonans magnetyczny przysadki. Podstawowym celem leczenia jest przywrócenie funkcji gonad i w przypadku prolactinoma – redukcja masy guza. Postępowaniem pierwszego rzutu w terapii hiperprolaktynemii jest usunięcie pierwotnej przyczyny zaburzenia oraz leczenie farmakologiczne lekami z grupy agonistów dopaminy.

Działanie i regulacja wydzielania prolaktyny

Prolaktyna jest hormonem wydzielanym przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki. Stymuluje wzrost gruczołów sutkowych w okresie ciąży oraz wywołuje i podtrzymuje laktację. Nadmiar prolaktyny hamuje wydzielanie gonadoliberyny w podwzgórzu oraz hormonu folikulotropowego (FSH – follicle-stimulating hormone) i luteinizującego (LH – luteinizing hormone) w przysadce, a także wywiera bezpośredni wpływ na syntezę hormonów płciowych, przez co blokuje owulację i menstruację.

Wydzielanie prolaktyny jest regulowane przez czynność podwzgórza. Produkowana w podwzgórzu dopamina dociera do przysadki drogą krążenia wrotnego, oddziałuje na receptory D₂ na laktotropach i hamuje wydzielanie prolaktyny. Wydzielanie prolaktyny pobudza szereg nie do końca poznanych czynników, do których należą m.in. prolaktoliberyna i tyreoliberyna (TRH – thyrotropin-releasing hormone) produkowane w podwzgórzu oraz estrogeny.^1,2

Epidemiologia

Częstość występowania klinicznie jawnej hiperprolaktynemii szacuje się na 10/100 tys. do 90/100 tys. osób. Dominującą grupą chorych są kobiety w wieku rozrodczym (25-34 lata), u których to zaburzenie występuje nieco ponad 4-krotnie częściej niż u ...