Złamania osteoporotyczne występują tak często, że zyskały nazwę cichej epidemii. W Polsce w 2010 r. w populacji osób >50 r.ż. odnotowano ich 2 710 000. Najbardziej narażone są te osoby, u których już wcześniej doszło do złamania niskoenergetycznego. Ryzyko złamania bliższego końca kości udowej w tej grupie chorych wzrasta 2-6-krotnie. Istniejący już w wielu krajach system Fracture Liaison Services okazał się skuteczny w zapobieganiu złamaniom wtórnym. W artykule przedstawiono zasady działania systemu oraz uzyskiwane dzięki niemu wyniki, w szczególności w zakresie zmniejszenia liczby złamań.

Osteoporoza należy do najczęściej występujących chorób we współczesnym społeczeństwie. Do złamań będących jej skutkiem dochodzi w okresie całego życia u co drugiej kobiety i u co piątego mężczyzny.¹ Roczna częstość złamań, w 2010 r. w samej Europie szacowana na 3,5 mln, w 2025 r. zwiększy się do 4,5 mln, co daje wzrost o 28%.² W Polsce w 2011 r. zanotowano 2,7 mln osób ze złamaniem osteoporotycznym, a starzenie się społeczeństwa spowoduje, że w 2035 r. będzie ich 4,1 mln.^3,4 Osteoporoza prowadzi do zwiększenia chorobowości i śmiertelności. Po złamaniu bliższego końca kości udowej (bkku) w ciągu roku umiera co piąta kobieta i co czwarty mężczyzna. Spośród osób, które przeżywają, 40% jest niepełnosprawnych.^5,6

Grupą osób obciążoną najwyższym ryzykiem złamania są pacjenci po przebytym złamaniu osteoporotycznym. Za takie złamanie uznaje się każde złamanie niskoenergetyczne, tzn. takie, które nastąpiło wskutek upadku z wysokości własnej. Ryzyko złamania bkku wzrasta po takim złamaniu kręgosłupa 2,5-krotnie, po złamaniu kości promieniowej 2-krotnie, a po złamaniu bkku 6-krotnie (liczba ta dotyczy złamania po drugiej stronie).^2,7,8

Niestety, według badań na terenie UE i w USA stwierdzono, że tylko u 10-25% pacjentów, którzy przebyli złamanie niskoenergetyczne, wdrażane jest leczenie osteoporozy.^9,10 Chirurg ortopeda, który leczy złamania, jest zawsze pierwszym i zwykle ostatnim lekarzem tych pacjentów. Stąd jego obowiązkiem, niezależnie od leczenia złamania, jest wdrożenie profilaktyki kolejnego złamania.¹¹

W artykule zostaną przedstawione możliwości zapobiegania złamaniom osteoporotycznym na przykładzie rozpowszechnionego na świecie systemu Fracture Liaison Services (FLS), dla którego w Polsce przyjęto nazwę System Zapobiegania Złamaniom (SZZ).

Fracture Liaison Services

W połowie lat 90. ubiegłego wieku w Wielkiej Brytanii coraz wyraźniej widać było gwałtownie rosnącą liczbę złamań niskoenergetycznych i podwyższenie związanych z nimi kosztów.12 W kolejnych latach zauważano wzrost liczby złamań wynikający ze starz...