Anuria świadczy o ostrym uszkodzeniu nerek. Ważne jest szybkie ustalenie prawidłowego rozpoznania i rozpoczęcie leczenia, aby zapobiec trwałemu uszkodzeniu nerek.

O anurii mówimy, gdy ilość wydalanego na dobę moczu spada poniżej 100 ml. Jest to niepokojący objaw niewłaściwego funkcjonowania układu moczowego świadczący o ostrym uszkodzeniu nerek (AKI – acute kidney injury). Kryteria rozpoznania AKI, oprócz zwiększenia stężenia kreatyniny, uwzględniają także zmniejszenie diurezy (tab. 1). Aby móc usunąć odwracalne przyczyny AKI i w ten sposób zapobiec trwałemu uszkodzeniu nerek, należy jak najszybciej ustalić rozpoznanie. W różnicowaniu trzeba uwzględnić przyczyny przednerkowe, nerkowe oraz pozanerkowe, aczkolwiek anuria najczęściej jest spowodowana przeszkodą w odpływie moczu (tab. 2). W praktyce klinicznej wstępnie opieramy się na wywiadzie, zatem poza oczywistymi przypadkami całkowitego zatrzymania moczu często trudno od razu jednoznacznie zweryfikować, czy mamy do czynienia ze skąpomoczem czy bezmoczem. W związku z tym poniżej opisane przypadki mogą się odnosić także do pacjentów z oligurią.

BŁĄD 1

Pacjentka, lat 72, z nadciśnieniem tętniczym oraz niewydolnością serca w wywiadzie, zgłosiła się na izbę przyjęć z powodu anurii oraz wymiotów treścią pokarmową od 3 dni. W badaniu przedmiotowym z odchyleń od normy stwierdzono: ciśnienie tętnicze 90/50 mmHg, częstość rytmu serca 110/min, suchość błon śluzowych. W badaniach laboratoryjnych z odchyleń od normy wykazano: stężenie kreatyniny 3,79 mg/dl, mocznika 198 mg/dl oraz kwasicę metaboliczną. Pacjentce na izbie przyjęć w pierwszej kolejności podano dożylnie diuretyk pętlowy.

Błędne myślenie

Diuretyk pętlowy wymusi diurezę.

Błąd

Podanie diuretyku bez wcześniejszego uwzględnienia stanu nawodnienia pacjenta.

Komentarz

Opisany przypadek dotyczy AKI w mechanizmie przednerkowym – z powodu utraty płynów przez przewód pokarmowy. Dość często zdarza się, że pacjent, który nie oddaje moczu, w pierwszej kolejności otrzymuje diuretyk pętlowy – bez wcześniejszej oceny stanu nawodnienia – jako element farmakologicznego wymuszania diurezy. Pomimo teoretycznie korzystnego działania diuretyku pętlowego w AKI (minimalizacja uszkodzenia wynikającego z niedokrwienia poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na tlen w pętli Henlego) nie udowodniono poprawy rokowania u pacjentów, u których był zastosowany3, a wręcz niektóre prace wykazują jego niekorzystny wpływ na przebieg choroby.4 Wytyczne Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) sugerują, aby nie stosować leków moczopędnych w leczeniu AKI, z wyjątkiem sytuacji, gdy pacjent jest przewodniony.1 Podstawowym sposobem leczenia pacjentów odwodnionych jest nawodnienie, zarówno doustne, jak i dożylne.