Profilaktyka nowotworów jest zespołem działań, które mają istotny wpływ na zapobieganie nowotworom, wykrywanie ich we wczesnym stadium i umożliwienie skutecznego leczenia.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• wiedzieć, jakie są programy badań przesiewowych prowadzonych w Polsce i kogo obejmują

• znać nowotwory, których wczesne wykrycie ma istotne znaczenie dla programu leczenia

• umieć przeprowadzić wywiad i badanie przedmiotowe w celu wczesnego wykrycia nowotworu

• rozumieć, które badania dodatkowe mają znaczenie dla wczesnego wykrycia nowotworu

Wiadomo, że wczesne wykrycie nowotworu ma decydujący wpływ na szanse jego wyleczenia. W Polsce według badań Kuszewskiego i wsp.¹ czas od wystąpienia pierwszych objawów do podjęcia leczenia przekracza 250 dni. Tak długi okres ma decydujące znaczenie dla faktu, że wyniki leczenia nowotworów w Polsce odbiegają od wyników leczenia uzyskiwanych w zdecydowanej większości państw europejskich.²

Czynniki, które mają decydujący wpływ na poprawę wyników leczenia, to:

• wzrost świadomości społecznej
• dostępność diagnostyki
• dostępność terapii.
  
  

Na wzrost świadomości społecznej wpływ ma konsekwentna kampania medialna i promowanie zdrowego sposobu życia oraz osiągnięć współczesnej onkologii. Istotną rolę odgrywa też kontakt z lekarzami POZ, którzy powinni mobilizować pacjentów do wykonywania badań profilaktycznych.

Dostępność diagnostyki w Polsce poprawiła się, niestety warunki wykorzystania sprzętu diagnostycznego pozostawiają wiele do życzenia. Jednym z istotnych czynników jest również system limitowanego kontraktowania usług.

Dostępność terapii, podobnie jak i diagnostyki, jest ograniczona częściowo niedostateczną bazą sprzętowo-kadrową, na którą nakłada się limitowane kontraktowanie.

Na lekarzu spoczywa obowiązek czujności onkologicznej, niezależnie od tego, jakie dolegliwości zgłasza przychodzący do niego pacjent. Warto wspomnieć słowa nestora polskiej ginekologii, prof. Czyżewicza, który uczył, że jeśli do gabinetu wchodzi kobieta, to obowiązkiem lekarza jest podejrzewać, że jest ona w ciąży i to pozamacicznej lub ma raka szyjki macicy. Twierdzenie takie było szczególnie ważne w czasach, gdy rak szyjki macicy był najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet w Polsce. Parafrazując to twierdzenie, można zasugerować lekarzowi, że jeżeli do gabinetu wchodzi pacjent/pacjentka, to poza dolegliwościami, z którymi przychodzi, może mieć – według kolejności ryzyka – raka płuca, jelita grubego, piersi, stercza, szyjki macicy, skóry, układu chłonnego…