Związek pomiędzy zdrowiem jamy ustnej i zdrowiem ogólnym jest niepodważalny. Z tego względu szczególne znaczenie ma propagowanie profilaktyki próchnicy i zapaleń tkanek przyzębia.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• wymienić najczęstsze choroby stomatologiczne oraz ich przyczyny

• opisać wpływ chorób stomatologicznych na inne choroby

Wieloletnie doświadczenia kliniczne i badania naukowe dowodzą istnienia zależności między higieną i zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem ogólnym. Zły stan higieny, próchnica zębów i jej powikłania, zapalenia tkanek przyzębia, a także zmiany chorobowe na błonie śluzowej mogą oddziaływać ogólnoustrojowo i zwiększać ryzyko rozwoju lub modyfikować przebieg wielu chorób systemowych. Choroby jamy ustnej, upośledzając jej funkcje, w tym żucie pokarmów, sprzyjają m.in. zaburzeniom odżywiania. Szczególnie istotne jest jednak obciążenie mikrobiologiczne jamy ustnej oraz oddziaływanie bakterii, ich toksyn i antygenów.

Mechanizmy ogólnoustrojowego oddziaływania bakterii jamy ustnej

Bakterie zasiedlające jamę ustną (około 6 mld bakterii reprezentujących ponad 700 gatunków), tzw. mikroflora endogenna (mikrobiom), stanowią złożony, aktywny ekosystem, który decyduje o zdrowiu poszczególnych elementów jamy ustnej i ma wpływ na zdrowie ogólne.¹ Bakterie jamy ustnej mogą oddziaływać na inne narządy i układy:

• bezpośrednio – na skutek bakteriemii i aspiracji do dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego
• pośrednio – tworząc kompleksy immunologiczne (teoria immunologiczna) lub na skutek rozprzestrzeniania się miejscowo uwalnianych cytokin (teoria reakcji zapalnej).^2-4

Do bakteriemii dochodzi w wyniku zabiegów stomatologicznych powodujących krwawienie (bakteriemia sprowokowana) lub samoistnie np. podczas żucia lub wykonywania zabiegów higienicznych (bakteriemia samoistna), w przypadku zmian infekcyjnych w jamie ustnej, zwłaszcza zapaleń okołowierzchołkowych zęba lub zapaleń przyzębia. Bakterie, ich toksyny i antygeny mogą przedostawać się do krwi:

• w przypadku osłabienia bariery fizycznej błony śluzowej (np. spowodowanego urazem mechanicznym) lub immunologicznej, występujące np. u osób chorych na nowotwory, cukrzycę, reumatoidalne zapalenie stawów lub przyjmujących glikokortykosteridy i inne leki immunosupresyjne
• wskutek ubytku próchnicowego w zębie, w którym doszło do pulpopatii i rozwoju zmian zapalnych w okolicy wierzchołka korzenia lub przez kieszonkę przyzębną.^2-6

Bakteriemii sprzyja dobre unaczynienie tkanek przyzębia. Ponadto w przypadku zapalenia przyzębia powierzchnia zapalna może wynosić nawet 2000 mm2, a liczba bakterii w jednej kieszonce – 1 × 108. Niektóre periopatogeny (Porphyromonas gingivalis i A...