Wytyczne American Gastroenterological Association (AGA) dotyczą wskazań do zastosowania kilku leków przeznaczonych do terapii zespołu jelita nadwrażliwego (IBS – irritabile bowel syndrome), zarówno nowych, nieobecnych na polskim rynku, jak i znanych już od co najmniej kilku lat.

dr hab. n. med. Marek Waluga

lek. Rafał Kotulski

lek. Marta Dobras

Rekomendacje AGA dotyczące farmakologicznego leczenia IBS u dorosłych zostały opracowane przez Komitet do spraw Praktyki Klinicznej i Oceny Jakości (obecnie Komitet Wytycznych Praktyki Klinicznej) i zaaprobowane przez Radę Zarządzającą AGA.¹ Proces opracowania wytycznych przeprowadzono z użyciem metodologii Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation (GRADE) (tab. 1).

Wytyczne odnoszą się tylko do pacjentów spełniających kryteria IBS (zarówno postać z dominującym zaparciem – IBS-C [IBS with constipation], jak i postać z biegunką – IBC-D [with diarrhea]), a nie do objawów (zaparcia lub biegunki) występujących bez związku z IBS. W rekomendacjach nie ujęto problematyki stosowania preparatów niefarmaceutycznych (np. błonnika), a także innych metod leczenia IBS (modyfikacje dietetyczne, biofeedback, akupunktura).

Stosowanie linaklotydu u pacjentów z IBS-C

Wyniki dwóch prób klinicznych przeprowadzonych z randomizacją, w których u pacjentów z IBS-C zastosowano linaklotyd, wykazały niewielką poprawę w postaci zmniejszenia nasilenia bólów brzucha i polepszenia motoryki jelita. Dodatkowo stwierdzono ogólną poprawę samopoczucia u chorych z IBS. Biegunka, z powodu której trzeba by przerwać leczenie, występowała u niewielkiego procenta pacjentów.

Wytyczne AGA zalecają stosowanie linaklotydu u pacjentów z IBS-C (mocne zalecenia, wysoka jakość dowodów).

Stosowanie lubiprostonu u pacjentów z IBS-C

Przeprowadzono dwa badania z randomizacją nad skutecznością lubiprostonu w łagodzeniu dolegliwości u chorych z IBS-C. Ich wyniki wskazują na niewielką poprawę podczas terapii i małą liczbę działań niepożądanych.

Tabela 1. Skala GRADE jakości dowodów, siły rekomendacji i wskazań do leczenia (wg 1 pozycji piśmiennictwa)

Eksperci AGA zalecają podawanie lubiprostonu u pacjentów z IBS-C (warunkowe zalecenia, średnia jakość dowodów).

Stosowanie makrogolu (PEG) u pacjentów z IBS-C

Przeprowadzono kilka badań nad stosowaniem makrogolu u pacjentów z przewlekłym zaparciem, ale tylko jedno z randomizacją z udziałem chorych z IBS-C. Jego wyniki nie wykazały korzyści ze stosowania tego leku. Należy je jednak interpretować z ostrożnością z uwagi na niewielką grupę badanych i krótki okres obserwacji. Skuteczność makrogolu w przewlekłym zaparciu oraz podczas przygotowania do kolonoskopii wskazuje na korzystny wpływ tego leku na wzrost częstości wypróżnień. W związku z tym środki przeczyszczające typu PEG mogą być użyteczne u pacjentów z IBS-C dla złagodzenia objawów lub wspomagania leczenia. Makrogol powoduje niewiele działań niepożądanych, a jego koszt jest niski.

Wytyczne AGA sugerują stosowanie makrogolu u chorych z IBS-C, ale zalecenia te są warunkowe, a jakość dowodów, na których są oparte, niska.