KOMENTARZ
Zespół jelita nadwrażliwego jest jedną z najczęściej występujących chorób, gdyż dotyczy około 10% populacji.2 Występuje głównie u osób młodych, w trzeciej i czwartej dekadzie życia, i dwukrotnie częściej u kobiet.2
Jest to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, objawiająca się dyskomfortem lub bólem brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień, które nie są uwarunkowane zmianami organicznymi lub biochemicznymi.2
Według obowiązujących dla rozpoznania chorób czynnościowych przewodu pokarmowego kryteriów rzymskich III3 oprócz rodzaju dolegliwości ważna jest częstość występowania i czas ich trwania. Zgodnie z tymi kryteriami zespół jelita nadwrażliwego to nawracający ból lub dyskomfort w jamie brzusznej trwający co najmniej 3 dni w miesiącu przez ostatnie 3 miesiące, któremu towarzyszyły co najmniej 2 z następujących objawów:
1. poprawa po wypróżnieniu
2. początek dolegliwości związany ze zmianą wypróżnień
3. początek dolegliwości związany ze zmianą wyglądu stolca.
Na podstawie stopnia uformowania stolca oraz objawów można wyróżnić cztery podtypy IBS:
1. z zaparciem
2. z biegunką
3. mieszany
4. nieokreślony.
Przyczyny IBS są złożone i nie do końca poznane. Znaczenie mają: zaburzenia czynności motorycznej jelit, zaburzenia czucia trzewnego i regulacji osi mózg–jelito, a także zaburzenia składu flory jelitowej.4 Schorzenie należy do typowych chorób przewlekłych i nie rokuje dobrze co do wyleczenia, natomiast nigdy nie prowadzi do poważnych konsekwencji.
Efekty farmakoterapii są całkowicie niezadowalające. W omawianych wytycznych AGA zawarto informacje na temat 9 leków mających lub mogących mieć zastosowanie w leczeniu tej choroby.
Linaklotyd w Stanach Zjednoczonych został dopuszczony do stosowania od 2012 roku, a w Wielkiej Brytanii, Niemczech i krajach skandynawskich od czerwca 2013 roku. Jest agonistą jelitowej cyklazy guanylowej C (CG-C). Aktywacja CG-C przez linaklotyd i jego aktywne metabolity na powierzchni nabłonka jelitowego powoduje za pośrednictwem cyklicznego monofosforanu guanozyny (cGMP) oraz poprzez aktywację błonowego regulatora przewodnictwa kanału jonowego (CFTR – cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) stymulację wydzielania chlorków i wodorowęglanów do światła jelita. Prowadzi to do zwiększenia ilości płynów w świetle jelita oraz przyspieszenia pasażu jelitowego. Na modelach zwierzęcych wykazano także zmniejszenie bólu trzewnego, co wynika z obniżenia aktywności nerwów przewodzących impulsy bólowe pod wpływem podwyższonego stężenia zewnątrzkomórkowego cGMP.5 Lek jest zarejestrowany do leczenia zaparciowej postaci IBS (IBS-C), a także przewlekłych idiopatycznych zaparć u dorosłych (CIC – chronic idiopatic constipation).6
Linaklotyd jest przeciwwskazany do stosowania u dzieci do 6 r.ż.; zaleca się też unikanie jego podawania u pacjentów między 6 a 17 r.ż. Lek należy do kategorii C, nie przeprowadzono nad nim badań w grupie ciężarnych. Nie trzeba modyfikować jego dawki w przypadku niewydolności nerek lub wątroby. Najczęstszym działaniem niepożądanym jest biegunka. Ciężkie biegunki występowały u 2% pacjentów leczonych linaklotydem.7 Lek ten w Polsce nie jest dostępny.
Lubiproston działa miejscowo, aktywując specyficzny kanał chlorkowy typu 2 na szczytowej części błony komórkowej enterocyta, i zwiększa stężenie jonów chlorkowych w świetle jelita. Stymuluje także regenerację bariery śluzówkowej, zmniejszając przepuszczalność nabłonka jelitowego.8 Wskazania do stosowania tego leku to:
1. przewlekłe idiopatyczne zaparcie (wskazanie zaaprobowane w 2006 r. przez FDA)
2. zaparcie będące wynikiem stosowania leków opioidowych u dorosłych z przewlekłymi bólami pochodzenia nienowotworowego
3. leczenie IBS-C u kobiet >18 r.ż.9