Rozpoznanie patologicznie obniżonego nastroju, stanowiącego element zespołu depresyjnego, nie jest proste, niemniej znajomość jego głównych cech powinno ułatwić ustalenie właściwej diagnozy i podjęcie leczenia. Oczywiście w razie wątpliwości zawsze warto skierować pacjenta na konsultację psychiatryczną.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• wymienić choroby związane z obniżonym nastrojem
• rozpoznać przypadki obniżonego nastroju wymagające pilnego skierowania do psychiatry
• rozpoznać przypadki obniżonego nastroju wymagające pilnego skierowania na oddział psychiatryczny ze względu na ryzyko popełnienia samobójstwa
  
  

Obniżony nastrój nie jest objawem czy też cechą rzadką. Wręcz przeciwnie, można pewnie zaryzykować twierdzenie, że większość osób określanych jako zdrowe miała w jakimś momencie swojego życia doznania, które można by określić jako „obniżony nastrój”. Stąd też pytanie zawarte w tytule jest jak najbardziej zasadne. Trudno sobie wyobrazić, aby każdy człowiek, który skarży się na obniżony nastrój lub u którego taki nastrój udaje się zaobserwować, był kierowany do psychiatry. Warto być może w tym miejscu przypomnieć, że w Polsce w tej chwili pracuje około 2500 lekarzy tej specjalności, przy czym podobno ostatnio liczba ta istotnie się zmniejszyła (mówi się o kilkuset osobach) ze względu na to, że polscy psychiatrzy zatrudniają się na stałe poza granicami, głównie w Wielkiej Brytanii i krajach skandynawskich. Niezależnie więc nawet od tego, czy konsultowanie każdej osoby w obniżonym nastroju przez psychiatrę miałoby sens merytoryczny, to i tak jest to niemożliwe ze względów czysto logistycznych. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej staje więc przed koniecznością selekcji. Czym powinien się kierować? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w dalszej części tekstu.

Czego się obawiamy w przypadku stwierdzenia obniżonego nastroju?

Patologicznie obniżony nastrój (czasem nazywany po prostu nastrojem depresyjnym) jest najbardziej charakterystyczny dla zaburzeń afektywnych. Zarówno w zaburzeniu depresyjnym nawracającym, jak i w fazie depresyjnej zaburzenia afektywnego dwubiegunowego niemal zawsze spotkać się można z patologicznym obniżeniem nastroju. Nie są to jednak jedyne sytuacje. Obniżony nastrój całkiem często występuje również u chorych na schizofrenię – zazwyczaj albo w fazie zwiastunowej, przed wystąpieniem ostrych objawów wytwórczych, albo w okresie popsychotycznym; jest wówczas nazywany depresją popsychotyczną. Obniżony nastrój jest również istotnym objawem faz depresyjnych u pacjentów z psychozą schizoafektywną. Omawianie wszystkich tych stanów znacznie przekracza zakres tego artykułu, w dalszej części mowa będzie wyłącznie o obniżonym nastroju występującym w przebiegu epizodów depresyjnych w zaburzeniach afektywnych.