Farmakoterapia
Suplementacja doustna potasu – wskazania, przeciwwskazania, sytuacje niejednoznaczne
lek. Katarzyna Wyskida1
prof. dr hab. n. med. Jerzy Chudek2
Podstawowym wskazaniem dla suplementacji potasu są zaburzenia przebiegające z hipokaliemią, niemniej korzyści z suplementacji tego pierwiastka mogą odnieść także osoby z innych grup.
Zanim zastosuje się leki lub suplementy diety zawierające potas, warto rozważyć uzupełnienie niedoboru tego pierwiastka poprzez odpowiednią dietę.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:
- wymienić wskazania do suplementacji doustnej potasu
- wymienić przeciwwskazania do suplementacji doustnej potasu
- omówić dowody oparte na faktach dotyczące suplementacji doustnej potasu
- przedstawić działania niepożądane oraz interakcje przy suplementacji doustnej potasu
- wyliczyć preparaty stosowane do suplementacji doustnej potasu, ich dawki oraz różnice pomiędzy nimi
Hipokaliemia – podstawowe informacje
Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków w organizmie – około 90% całkowitej jego ilości znajduje się w przestrzeni wewnątrzkomórkowej. Z pozostałych 10% większość jest zlokalizowana w przestrzeni zewnątrzkomórkowej, zewnątrznaczyniowej (w tym w kościach), a jedynie 2% w płynie zewnątrzkomórkowym. Szacunkowa całkowita zawartość potasu w ciele człowieka wynosi około 150 g (3,5 mol). Najwyższe wewnątrzkomórkowe stężenie potasu obserwuje się w tkance mięśniowej, wątrobie i erytrocytach.
Pierwiastek ten odpowiada za utrzymanie równowagi wodnej i kwasowo-zasadowej ustroju oraz uczestniczy w procesie tworzenia potencjału spoczynkowego i czynnościowego komórek nerwowych (w procesie tym kluczową rolę odgrywa pompa sodowo-potasowa).
Wchłanianie potasu następuje w górnej części jelita cienkiego. Głównymi regulatorami gospodarki potasowej są nerki (dziennie są w stanie wydalić nawet 400 mmol jonów potasu), co zapewnia utrzymanie stężenia tego pierwiastka na stałym poziomie. Jedynie około 8% puli tego pierwiastka wydalane jest przez przewód pokarmowy; wartość ta zwiększa się u pacjentów z niewydolnością nerek. Fizjologicznie stężenie potasu w płynie pozakomórkowym mieści się w granicach 3,5-5,5 mmol/l.
Hipokaliemię definiuje się jako osoczowe stężenie potasu <3,5 mmol/l.1 Do najczęstszych jej przyczyn należą: biegunki infekcyjne, nadużywanie leków przeczyszczających oraz stosowanie diuretyków. Po stwierdzeniu hipokaliemii istotną rolę odgrywa ocena stanu klinicznego, znalezienie potencjalnej przyczyny oraz wykluczenie współistnienia hipokaliemii rzekomej (związanej z pobieraniem potasu przez leukocyty po pobraniu próbki krwi) (tab. 1).
