Legionella pneumophila jest bakterią szeroko rozpowszechnioną w otaczającym nas środowisku, wywołującą chorobę legionistów oraz gorączkę Pontiac.

W 1976 r. w Filadelfii w Bellevue Stratford Hotel odbywał się zorganizowany w rocznicę podpisania Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych zjazd kombatantów, członków Legionu Amerykańskiego. Wśród uczestników i pracowników hotelu 221 osób zachorowało na bardzo ciężkie zapalenie płuc, z czego zmarły 34 osoby. Media nadały temu niezwykłemu zakażeniu nazwę „choroby legionistów” (określenie to przetrwało do dziś), a wyizolowaną „nową” bakterię nazwano Legionella pneumophila. Późniejsze badania wykazały, że drobnoustrój nie jest rzadkim, egzotycznym patogenem, lecz bakterią szeroko rozpowszechnioną w otaczającym nas środowisku, a według niektórych badaczy – drugą po Streptococcus pneumoniae przyczyną bakteryjnych zapaleń płuc.¹

W badaniach retrospektywnych stwierdzono, że pałeczki Legionella odpowiedzialne były również za epidemię zachorowań z objawami grypopodobnymi, która wystąpiła w 1968 r. w Pontiac w stanie Michigan. W budynku należącym do Wydziału Zdrowia na ostrą chorobę gorączkową trwającą 2 do 5 dni i przebiegającą bez zapalenia płuc zachorowało 95 z pracujących tam 100 osób. Chorobę, w odróżnieniu od związanej z wysoką śmiertelnością choroby legionistów, nazwano gorączką Pontiac.

Wewnętrzne życie ameby

Do rodzaju Legionella należą pałeczki Gram(–) o szczególnych wymaganiach odżywczych i braku wrażliwości na wszystkie antybiotyki β-laktamowe. Do dzisiaj opisano kilkadziesiąt gatunków i odmian serologicznych, jednak za zakażenia u ludzi najczęściej odpowiedzialna jest L. pneumophila – uważa się, że odpowiada nawet za 80-90% przypadków legionelozy. W obrębie gatunku L. pneumophila wyróżniono 16 grup serologicznych, a w zachorowaniach najczęściej (60-90%) obserwuje się szczepy należące do serogrupy I.²

Naturalnym środowiskiem pałeczek Legionella jest woda, bakterie występują zarówno w naturalnych, jak i sztucznych systemach wodnych. Liczba drobnoustrojów w naturalnych zbiornikach nie jest wprawdzie duża, lecz bakterie zasiedliły też sieci wodne ...

Pałeczki Legionella zdolne są również do aktywnego wniknięcia do komórek ameb i pierwotniaków (Acanthamoeba, Hartmanella, Naegleria i inne), gdzie potrafią się namnażać oraz przetrwać niesprzyjające warunki środowiskowe.^2,4 Bakterie te wnikają również do makrofagów, monocytów w organizmie ludzkim. Po wniknięciu do pęcherzyków płucnych zostają sfagocytowane przez jednojądrowe komórki żerne, lecz dzięki różnym mechanizmom (hamowaniu fuzji fagosomu z lizosomem) mają zdolność przeżycia i namnażania się wewnątrz, co prowadzi do rozpadu komórek gospodarza i szerzenia się zakażenia.⁵ Bytowanie wewnątrzkomórkowe pozwala im również na ucieczkę przed reakcją odpornościową organizmu ludzkiego.