Lekarze powinni informować pacjentów o znaczeniu szczepień zalecanych dorosłym. Osoby dorosłe wymagają immunoprofilaktyki m.in. ze względu na choroby przewlekłe i narażenia poekspozycyjne.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• omówić strategię szczepień u osoby dorosłej
• wymienić wskazania do poszczególnych szczepień u osób dorosłych
• przedstawić przeciwwskazania do poszczególnych szczepień u dorosłych
• omówić problem szczepień u kobiety w ciąży
  
  

Szczepienia ochronne to jedno z największych osiągnięć w medycynie, które przyczyniło się do znacznego zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów z powodu chorób zakaźnych. Przykładem jest całkowita eradykacja ospy prawdziwej w wyniku programu szczepień ochronnych zakrojonego na skalę światową.¹

Według większości narodowych programów szczepień ochronnych, w tym i polskiego, szczepieniami obowiązkowymi objęte są dzieci i młodzież.² W Programie Szczepień Ochronnych na 2015 r. ostatnie obowiązkowe szczepienie jest przeprowadzane w 19 r.ż. (lub w ostatnim roku nauki w szkole) i dotyczy szczepienia przeciwko tężcowi i błonicy. Szczepienia obowiązkowe są finansowane z budżetu ministra zdrowia.³

Po tym okresie problem szczepień w opiece nad pacjentem dorosłym schodzi na dalszy plan, podczas gdy konieczna jest kontynuacja szczepień rozpoczętych w dzieciństwie. Dodatkowo osoby dorosłe wymagają immunoprofilaktyki ze względu na choroby przewlekłe i narażenia poekspozycyjne, szczególnie w niektórych grupach zawodowych. Wraz z wiekiem spada ochronne miano przeciwciał po szczepieniach wykonanych w dzieciństwie i zwiększa się ryzyko zachorowania np. na tężec, błonicę, krztusiec, polio, odrę.⁴ Także osoby starsze powinny być szczepione przeciw grypie i pneumokokom. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na tzw. choroby wieku dziecięcego u młodych dorosłych, co w dużej mierze jest wynikiem działania ruchów antyszczepionkowych. Przykładem były ostatnie epidemie odry w USA i następnie w krajach Europy Zachodniej jako efekt zaniechania szczepień dzieci.⁵

Biorąc pod uwagę aspekt szczepień ochronnych u dorosłych, zaproponowana osobie dorosłej immunoprofilaktyka powinna przede wszystkim obejmować w pierwszej kolejności szczepienia przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.

Definicje i podstawy wakcynologii

Szczepionka to preparat do uodpornienia czynnego, zawierający określony antygen lub antygeny, które po wprowadzeniu do organizmu uodporniają go na zakażenia jednym lub wieloma drobnoustrojami chorobotwórczymi.¹