Kwasica ketonowa należy do częstych i groźnych dla życia powikłań cukrzycy. Odpowiednie uzupełnienie płynów jest jednym z najtrudniejszych elementów leczenia kwasicy ketonowej.

Występowanie głębokich zaburzeń metabolicznych, zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej spowodowanych ostrym niedoborem insuliny określa się mianem śpiączki ketonowej. Jednak poważne zaburzenia świadomości stwierdzane są tylko u 10% pacjentów z kwasicą ketonową (kwasicą cukrzycową),¹ a głębokość zaburzeń metabolicznych nie zawsze koresponduje ze stanem świadomości. Obecnie uważa się, że wystąpienie zaburzeń świadomości jest wypadkową ciężkości kwasicy i wzrostu osmolarności.² Pomimo olbrzymiego postępu w leczeniu ostrych powikłań cukrzycy wystąpienie kwasicy ketonowej jest w dalszym ciągu częstym i groźnym dla życia powikłaniem. Ryzyko wystąpienia kwasicy ketonowej wzrasta z wiekiem, liczbą towarzyszących powikłań, stopniem zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej i zaburzeń wodno-elektrolitowych. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie kwasicy ketonowej i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Rozpoznanie

Kwasica ketonowa zazwyczaj rozwija się gwałtownie, dochodzi do znacznego odwodnienia, wystąpienia objawów kwasicy w okresie do 24 godzin. Jednak często, pomimo wystąpienia charakterystycznych objawów i nawet po konsultacji medycznej, dochodzi do późnego rozpoznania tego ostrego powikłania cukrzycy.

Główne objawy kwasicy ketonowej to przede wszystkim:

• zwiększone pragnienie
• wielomocz
• ubytek masy ciała
• postępujące osłabienie
• nudności i wymioty
• bóle brzucha
• zaburzenia świadomości.

W badaniu przedmiotowym stwierdza się cechy związane z odwodnieniem i kwasicą:

• suchą skórę
• zmniejszone napięcie gałek ocznych
• suche błony śluzowe
• hipotonię
• tachykardię
• przyspieszone oddechy
• oddech Kussmaula
• zapach acetonu z ust.

Bóle brzucha, często sugerujące objawy tzw. ostrego brzucha, występują u 40-75% osób z kwasicą ketonową.³ Poczynione przez wiele lat obserwacje w Klinice Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii (obecnie Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii) WUM wskazują, że najczęściej z silnymi bólami brzucha spotykaliśmy się u osób nadużywających alkoholu. W dalszym ciągu notujemy osoby z kwasicą ketonową kierowane na oddziały zabiegowe, ale w ostatnich latach takie skierowania zdarzają się nieznacznie rzadziej.

Zapach acetonu z ust występuje u większości pacjentów, ale nie u wszystkich. W warunkach rozwijającej się kwasicy ketonowej stosunek stężenia kwasu acetooctowego do β-hydroksymasłowego wynosi 1:1, podczas gdy wraz z pogłębieniem kwasicy stosunek t...