Ostre zakażenie Toksoplasma gondii w przebiegu ciąży jest dużym zagrożeniem dla płodu i noworodka. Prawidłowe leczenie daje szansę na istotne zmniejszenie patologii układu nerwowego płodu.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić strategię diagnostyki w kierunku toksoplazmozy u kobiety w ciąży

• zlecić podstawowe badania w celu rozpoznania toksoplazmozy w ciąży i zinterpretować ich wyniki

• przedstawić strategię postępowania terapeutycznego w przypadku rozpoznania toksoplazmozy u kobiety w ciąży

• rozpoznać sytuacje wymagające pilnego skierowania kobiety w ciąży do innych specjalistów lub szpitala

Wprowadzenie

Zakażenie wewnątrzkomórkowym pierwotniakiem T. gondii jest jednym z najczęstszych utajonych zakażeń pasożytniczych u człowieka. Pierwotniak ten występuje na całym świecie, głównie w klimacie umiarkowanym i ciepłym. Żywicielem ostatecznym dla pasożyta są zwierzęta kotowate, w tym kot domowy, w którego przewodzie pokarmowym następuje rozwój płciowy pasożyta. W wyniku tego procesu zakażony kot wydala z kałem oocysty będące źródłem zakażenia dla człowieka. Człowiek jest żywicielem pośrednim dla T. gondii i może ulec zakażeniu zarówno oocystami z kału kota, jak i cystami tkankowymi z niedogotowanego mięsa świń lub owiec, będących, podobnie jak człowiek, żywicielami pośrednimi pasożyta.

Po wniknięciu T. gondii do organizmu człowieka następuje faza ostrego zakażenia (najczęściej bezobjawowa), w trakcie której we krwi występują tachyzoity pasożyta. Po fazie ostrej następuje faza przewlekłego, utajonego zakażenia, kiedy to pasożyty przenikają do tkanek gospodarza i tam mogą bytować latami w postaci cyst tkankowych. U osób immunokompetentnych zakażenie przewlekłe nie ma żadnego znaczenia klinicznego. Tylko w przypadku pojawienia się istotnych niedoborów immunologicznych (głęboka immunosupresja polekowa, AIDS) może dojść do reaktywacji zakażenia utajonego w postaci toksoplazmozy narządowej.

Epidemiologia zakażeń T. gondii u ciężarnych

Pasożyt T. gondii występuje w większości rejonów świata, zarówno u zwierząt, jak i ludzi. Badania serologiczne przeprowadzone w Polsce wśród ciężarnych będących pod specjalistyczną opieką położniczą z powodu ciąż wysokiego ryzyka wykazały obecność przebytego zakażenia (anty-T. gondii IgG) u 55% pacjentek. Badania w innych rejonach świata wykazują zróżnicowane występowanie tych przeciwciał, świadczących o przebytym zakażeniu: 21,5% w Iranie , 33,5% w Malezji, 68,7% w Brazylii, 80,2% w USA. Szczegółowa analiza czynników związanych z zakażeniem T. gondii wskazuje, że na status serologiczny ciężarnych wpływają: wiek, niski poziom edukacji, praca poza domem, brak prawidłowych nawyków higienicznych podczas przygotowywania posiłków, a także spożywanie niedogotowanego mięsa oraz niepasteryzowanego mleka.