Rozpoznanie zespołu stopy cukrzycowej jest stosunkowo proste zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta – zmiana jest widoczna po obejrzeniu stopy. Jednak nadal zbyt późno wdraża się prawidłowe leczenie, co prowadzi do zbyt dużej liczby amputacji.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać osoby z wysokim ryzykiem wystąpienia stopy cukrzycowej
• wytłumaczyć  choremu strategię zapobiegania stopie cukrzycowej
• rozpoznać stopę cukrzycową
• wdrożyć podstawowe leczenie stopy cukrzycowej
• rozpoznać przypadki wymagające skierowania do innych specjalistów.

Wprowadzenie

Dziesięć lat temu International Diabetes Federation (IDF) ogłosiła na świecie rok 2005 rokiem stopy cukrzycowej. Uznała ten temat za niesłychanie ważny. Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) był najczęstszym powodem hospitalizacji osób z cukrzycą. W Polsce ten problem jest zbyt mało doceniany, nadal zajmuje się nim mała liczba specjalistów. Leczenie jest bardzo kosztowne, a jego koszty w większości pokrywa pacjent. Z internetowej wypowiedzi prof. Sieradzkiego wynika, że w Polsce liczba osób z ZSC może sięgać około 400 000. Epidemiologiczne (dokładne) dane dotyczące liczby chorych na cukrzycę z takim powikłaniem są jak dotąd fragmentaryczne.

Definicja i podział ZSC

Stopę cukrzycową należy definiować jako zmiany na kończynie dolnej, poniżej kostki, związane z uszkodzeniem nerwów obwodowych (zgorzel) lub naczyń wpływających na ukrwienie stopy (martwica).

W zaleceniach na 2015 r. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD), zgodnie z ustaleniami międzynarodowymi, definiuje stopę cukrzycową jako „zakażenie, owrzodzenie, lub destrukcję tkanek głębokich stopy (np. kości) spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych lub naczyń stopy o różnym zaawansowaniu”. Z definicji tej wynika podział na poszczególne typy stopy cukrzycowej. O uszkodzeniu stopy decydują dwa czynniki sprawcze, dlatego należałoby mówić o ZSC:

1. typu neuropatycznego, związanym z uszkodzeniem nerwów.

2. typu naczyniowego. Uszkodzenie dotyczy nie tylko tętnic związanych z ukrwieniem stopy, ale także innych naczyń, np. limfatycznych.

3. typu mieszanego. W praktyce często spotykamy się z zaburzeniami w ukrwieniu stopy połączonymi z uszkodzeniem nerwów obwodowych.