W Europie i Stanach Zjednoczonych na niewydolność serca (NS) choruje ok. 26 mln dorosłych, a 17-45% pacjentów przyjętych z tego powodu do szpitala umrze w ciągu roku. Dlatego też niezbędne są właściwe zapobieganie chorobie, jej szybka diagnostyka oraz odpowiednie leczenie.

Wprowadzenie

Jednym z głównych problemów leczenia chorych z niewydolnością serca jest hipotonia. Pozostaje ona istotna z kilku powodów. Po pierwsze może świadczyć o znacznym uszkodzeniu serca jako pompy i zaawansowaniu choroby. Po drugie odpowiada za liczne objawy, pozostając bezpośrednio ważną przyczyną pogorszenia jakości życia pacjentów. Stanowi też zasadniczy problem terapeutyczny. Wiele leków do terapii NS to jednocześnie leki mające działanie hipotensyjne. Ograniczenie możliwości ich podawania może utrudniać kontrolę wskaźników nasilenia choroby oraz leczenie NS zgodnie z obowiązującymi zaleceniami. Lekarz często staje więc przed wyborem odstawienia lub zredukowania dawek leków, które istotnie wpływają na rokowanie.

Hipotonia u chorych z NS nie jest zjawiskiem częstym i zależy od przyjętej definicji. Zważywszy na definicję niskiego ciśnienia w badaniach i rejestrach, za tożsame hipotonii przyjmuje się wartości <110-120 mmHg dla ciśnienia skurczowego.¹ W populacji ogólnej chorych na NS niskie ciśnienie krwi występuje u 15-20% z nich. Inni oceniają jego częstość na 5-10%.^2,3 W momencie przyjęcia do szpitala ok. 25% pacjentów z NS ma ciśnienie skurczowe krwi (SBP) <120 mmHg. U osób hospitalizowanych SBP <100 mmHg stwierdza się u 3-10%.^4,5 W dużych próbach klinicznych (mimo wcześniejszego wykluczenia chorych z NS z hipotonią) niskie ciśnienie tętnicze obserwowano u 6-8% badanych. Jako poważne działanie niepożądane leczenia wystąpiło ono aż u 1-3% pacjentów.⁴

Niskie ciśnienie tętnicze przy NS ma znaczenie prognostyczne. W jednym z badań przeprowadzonych u 7000 chorych aż 21% doświadczało hipotonii zdefiniowanej jako spadek SBP <90 mmHg.⁵ Hipotonia szpitalna wiązała się z istotnie większym ryzykiem 30-dniowej śmiertelności, ponownej hospitalizacji z powodu niewydolności serca oraz zgonu, a także ponownej hospitalizacji oraz zgonu. Podobne wnioski wynikają z innych badań. W dużym włoskim rejestrze śmiertelność szpitalna u chorych z SBP <110 mmHg wynosiła 12%, a u chorych z ciśnieniem >110 mmHg tylko 4%.⁶ U pacjentów z łagodną i umiarkowaną NS oraz SBP <120 mmHg w okresie 5 lat obserwowano większe ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych i niewydolności serca niż w grupie z SBP >120 mmHg.⁷ Niskie skurczowe ciśnienie tętnicze pozostaje zatem ważnym i niezależnym czynnikiem predykcyjnym zwiększonej śmiertelności szpitalnej i poszpitalnej.