Hematologia

Trudności w diagnostyce i leczeniu niedokrwistości u osób w wieku podeszłym

lek. Ewa Szymańska
prof. dr hab. n. med. Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek

Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: lek. Ewa Szymańska, Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny; e-mail: s.jozia@poczta.onet.pl

prof. dr hab. n. med. Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek, Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny; e-mail: jadwiga.dwilewicz-trojaczek@wum.edu.pl

Niedokrwistość wykryta podczas rutynowych badań powinna być ważnym sygnałem dla lekarza, skłaniającym go do wnikliwego rozpoznania. Może to być pierwszy symptom bardzo poważnej choroby. Szczególnie uważne badania powinno się przeprowadzić u osób w wieku podeszłym, u których niedokrwistość stwierdza się często w trakcie diagnostyki innych chorób.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

  • rozpoznać niedokrwistość u osób w wieku podeszłym
  • wdrożyć leczenie niedokrwistości u osób w wieku podeszłym
  • rozpoznać przypadki niedokrwistości u osób w wieku podeszłym oporne na leczenie
  • omówić przyczyny oporności na leczenie niedokrwistości u osób w wieku podeszłym
  • przedstawić strategię dalszego postępowania w przypadku niedokrwistości u osób w wieku podeszłym

Wprowadzenie

Nawet niewielka niedokrwistość w tej grupie chorych wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością, pogorszoną sprawnością motoryczną i upośledzeniem funkcji poznawczych.1 Bardzo ważny jest dokładny wywiad (obejmujący choroby towarzyszące, czas trwania objawów), a także wgląd we wcześniejsze wyniki badań. W praktyce ułatwia to postępowanie diagnostyczne i leczenie. W każdym przypadku konieczne i obowiązujące są badania zmierzające do ustalenia przyczyny niedokrwistości oraz jej charakteru. Nieprawidłowe jest rozpoczynanie leczenia przed zakończeniem diagnostyki. Leczenie na ślepo i na próbę może skutkować poważnymi, nieodwracalnymi konsekwencjami dla pacjenta. Może spowodować opóźnienie w rozpoznaniu poważnych chorób, przede wszystkim choroby nowotworowej. Takie postępowanie to błąd w sztuce lekarskiej. Etiologia niedokrwistości u osób w wieku podeszłym (dla potrzeb tego artykułu obejmujących populację >65 r.ż.) jest inna niż u młodszych chorych. Należy więc traktować tę grupę odmiennie, mówiąc o diagnostyce, przyczynach i objawach.2,3

Rokowanie

Zachorowalność i śmiertelność mogą być związane z chorobą podstawową, ale także z samą niedokrwistością. Liczne badania epidemiologiczne wykazały związek pomiędzy niedokrwistością lub nawet umiarkowanie niskim stężeniem Hb wg progu WHO (czyli <14 g/dl) a zdarzeniami niepożądanymi, do których należą:

  • zwiększona śmiertelność4-10
  • zwiększona częstość hospitalizacji4,8,11
  • osłabienie sprawności motorycznej9,12
  • upadki13,14
  • zmniejszona aktywność życia codziennego.5


Obecność innych chorób (szczególnie układu sercowo-naczyniowego) prawdopodobnie zwiększa ryzyko zgonu.15

Definicja, częstość występowania i etiologia

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Postępowanie diagnostyczne

Wiedza o częstości przyczyn niedokrwistości implikuje i wyznacza ścieżkę diagnostyczną. Ma to znaczenie dla odpowiedniego leczenia. Optymalna diagnostyka niedokrwistości powinna przebiegać w trzech etapach22: [...]

Leczenie niedokrwistości u osób w wieku podeszłym

Leczenie niedokrwistości nie może być przypadkowe. Podejmowanie terapii różnymi preparatami bez wcześniejszej diagnostyki jest błędem w sztuce lekarskiej. Niestety, zdarza się to [...]

Niedokrwistość z niedoboru żelaza

W planie postępowania powinny znaleźć się: ustalenie przyczyny niedokrwistości, jej usunięcie (jeśli to możliwe), wyrównanie stężenia Hb, uzupełnienie zapasów żelaza i profilaktyka.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12

Witaminę B12 podaje się domięśniowo w dawce 1000 μg dziennie przez 7-14 dni, następnie raz w tygodniu do ustąpienia niedokrwistości (przez 4-8 tygodni). [...]

Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego

Najczęstsze przyczyny niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego to zespół upośledzonego wchłaniania lub niedobory w diecie (niedostateczne spożycie roślin zielonych). Leczenie powinno polegać na [...]

Niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych

Zasadnicze znaczenie ma leczenie choroby podstawowej. W ciężkiej, objawowej niedokrwistości (szczególnie gdy występują objawy niewydolności serca, dławica piersiowa lub zaburzenia ośrodkowego układu [...]

Inne niedokrwistości

Pozostałe niedokrwistości występują rzadziej u osób w wieku podeszłym, a opisanie ich leczenia przekracza ramy tej pracy. Jeśli są to niedokrwistości towarzyszące chorobom hematologicznym [...]

Podsumowanie

Chorzy w wieku podeszłym to szczególna grupa. Podejście do diagnostyki i leczenia w ich przypadku powinno być indywidualne. Niedokrwistość występuje u nich częściej niż u osób [...]
Do góry