Menopauza to ostatnia miesiączka w życiu, czyli ta, po której przez 12 miesięcy nie występuje już kolejna. Stanowi widoczną cezurę w życiu kobiety. W Polsce średni wiek jej występowania to 50 lat.

Wprowadzenie

W Polsce liczba kobiet w wieku pomenopauzalnym podwoiła się w ciągu 40 lat po II wojnie światowej. W 2006 r. wynosiła 6,8 mln, co stanowiło 35% populacji. Liczby te mówią o skali problemu. Pomimo nagłaśniania i propagowania hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) w latach 80. i 90. jako jedynej skutecznej metody eliminowania objawów i łagodzenia następstw menopauzy liczba stosujących ją kobiet nie przekraczała 10%. Obecnie z różnych powodów – niesłusznej obawy przed zwiększeniem masy ciała po lęk przed zachorowaniem na raka, a także powszechnej i natarczywej reklamy preparatów zastępczych – ten procent jest jeszcze mniejszy.

Znajomość patofizjologii menopauzy, aktualnych światowych programów leczenia objawów klimakterycznych i zapobiegania następstwom menopauzy może pomóc lekarzom rodzinnym w profilaktyce i terapii kobiet cierpiących z powodu objawów wypadowych. Ważne jest uświadomienie korzyści uzyskiwanych w trakcie HTZ u kobiet, u których rozwijają się choroby ogólnoustrojowe, szczególnie osteoporoza, uznana już dawno w Stanach Zjednoczonych za chorobę społeczną.

Objawy

Menopauza to proces fizjologiczny wynikający ze starzenia się jajników. Mimo jednakowej przyczyny przebiega indywidualnie i zależy głównie od czynników genetycznych, ale także od sposobu odżywiania, masy ciała, palenia, aktywności fizycznej i trybu życia. Szczególną formą jest menopauza <40 r.ż. jako naturalne przedwczesne wygaśnięcie czynności hormonalnej jajników bądź efekt leczenia operacyjnego, chemicznego lub radiologicznego.

Premenopauza to czas słabnącej funkcji jajników wyrażający się zmienną długością cyklu i obfitością krwawień miesięcznych. Często towarzyszą jej wahania emocjonalne. Trwa zazwyczaj kilka lat. Postmenopauzę definiowano początkowo jako pierwsze 5 lat po menopauzie, faktycznie trwa ona jednak do późnej starości.

Głównymi objawami menopauzalnymi są uderzenia gorąca, zlewne pocenie i dyskomfort w miejscu intymnym. Częstość ich pojawiania się i nasilenie nie są związane bezpośrednio ze stężeniem estrogenów we krwi, ale katecholoestrogenów w podwzgórzu regulu...

Znakomita większość kobiet w wieku pomenopauzalnym (do 80%) doświadcza objawów wypadowych o różnym nasileniu. Trwa to najczęściej kilka miesięcy lub lat – w skrajnych przypadkach (ok. 10%) znacznie dłużej (kilkanaście). Po menopauzie estrogeny nie...