Dolegliwości związane z chorobami proktologicznymi dotyczą znacznej części społeczeństwa i zgodnie z obserwacjami z biegiem lat zwiększa się liczba pacjentów zgłaszających się po poradę do lekarza rodzinnego. Uważa się, że 1 na 100 porad udzielanych przez lekarza rodzinnego dotyczy dolegliwości hemoroidalnych. Dane te są na pewno przybliżone, gdyż większość pacjentów wszystkie objawy dotyczące odbytu wiąże z hemoroidami. Pierwsze kroki pacjent kieruje zazwyczaj do lekarza POZ, który podejmuje decyzje o dalszej diagnostyce i leczeniu specjalistycznym.

Wstęp

Staranne zebranie wywiadu dotyczącego dolegliwości, przedmiotowe zbadanie pacjenta, w tym wykonanie badania per rectum, pozwala na postawienie wstępnego rozpoznania. Jest to istotne, gdyż część dolegliwości proktologicznych może być leczona w gabinecie lekarza rodzinnego czy internisty. Są jednak chorzy wymagający specjalistycznej diagnostyki proktologicznej i tacy powinni być skierowani do chirurga proktologa. W celu usystematyzowania artykułu autorki odniosą się do najczęstszych dolegliwości proktologicznych, z którymi zgłasza się pacjent do lekarza POZ.

Dolegliwości hemoroidalne. Pacjent stwierdza: mam hemoroidy

Jak wiadomo, stwierdzenie pacjenta „mam hemoroidy” nie zawsze jest jednoznaczne z występującą u niego rzeczywistą chorobą hemoroidalną. Z doświadczenia autorek wynika, że bardzo często na pytanie o dolegliwości otrzymujemy od pacjenta odpowiedź: „mam hemoroidy”. Hemoroidy to nie dolegliwość, nawet nie jednostka chorobowa, tylko fizjologiczny narząd występujący u każdego człowieka. Warto wytłumaczyć pacjentowi, co oznacza ten termin. Może się wtedy okazać, że pacjent nie ma żadnych dolegliwości proktologicznych, a np. jedynie w opisie wykonanej kolonoskopii pojawiło się sformułowanie „guzki krwawnicze” lub „hemoroidy”, które go zaniepokoiło i sprowokowało do wizyty w gabinecie. Jeśli jest pewność co do rozpoznania (pacjent miał wykonaną w ostatnich latach kolonoskopię) i choroba hemoroidalna jest mało zaawansowana (1-2 etap), pacjent może być leczony w gabinecie lekarza rodzinnego. Należy mu wówczas zalecić dietę przeciwzaparciową oraz leki przeciwzapalne o działaniu ogólnym (pochodne diosminy, ruszczyka lekarskiego) i miejscowym (mogą to być preparaty gotowe, np. na bazie kwasu hialuronowego, lub recepturowe). Jeśli po zbadaniu pacjenta stwierdzamy wypadające, krwawiące hemoroidy lub współistniejącą niedokrwistość, należy go skierować do specjalisty, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo, że będzie wymagał leczenia zabiegowego. Pacjent z nieodprowadzanymi hemoroidami ze zmianami zakrzepowymi powinien być zawsze skierowany na ostry dyżur chirurgiczny. Do skierowania należy dołączyć opis badania per rectum i wyniki podstawowych badań krwi (morfologia, białko C-reaktywne – CRP) (ryc. 1, 2).