Leczenie bólu dolnego odcinka kręgosłupa powinno obejmować działania farmakologiczne i niefarmakologiczne. Często niezbędna jest terapia wielospecjalistyczna, uwzględniająca pomoc lekarza rodzinnego, reumatologa, rehabilitanta, ortopedy, neurologa, neurochirurga i psychologa. Powinna być ona ukierunkowana na zmniejszenie bólu.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• wymienić podstawowe rodzaje leczenia niefarmakologicznego
• zastosować podstawowe zasady leczenia farmakologicznego
• znać zasady prewencji bólu dolnego odcinka kręgosłupa i jego nawrotu

Wprowadzenie

Leczenie bólu dolnego odcinka kręgosłupa powinno być kompleksowe. Często niezbędna jest terapia wielospecjalistyczna, uwzględniająca udział lekarza rodzinnego, ortopedy, rehabilitanta, reumatologa i neurologa. W większości przypadków pacjentowi zaleca się umiarkowaną i regularną aktywność fizyczną, ważną dla zachowania sprawności. Przy współistniejącej nadwadze lub otyłości konieczna jest redukcja masy ciała. Pacjent powinien stosować prawidłowo zbilansowaną dietę z odpowiednią podażą wapnia i witaminy D.^1,2

Leczenie

Leczenie niefarmakologiczne

Ważnym elementem leczenia niefarmakologicznego jest rehabilitacja. Sprzyja ona obniżeniu napięcia mięśniowego, utrzymaniu właściwej ruchomości kręgosłupa i postawy ciała. Wpływa na wypracowanie odpowiedniej kompensacji. Konieczne jest unikanie pozycji i czynności nasilających ból oraz uwzględnianie pozycji zmniejszających napięcie kręgosłupa, np. spanie na boku z poduszką między podkurczonymi nogami. Zalecane są regularne ćwiczenia mięśni pleców i brzucha. Niezbędne są ćwiczenia indywidualne wzmacniające grzbiet, nogi i barki – zaplanowane z rehabilitantem, dość intensywne (w tym również z oporem). W program leczenia warto też włączyć ćwiczenia rekreacyjne (pływanie, jazda na rowerze stacjonarnym) oraz nadzorowane ćwiczenia w ośrodkach rehabilitacyjnych.³

Wykorzystanie metod fizykoterapii sprzyja zmniejszeniu bólu oraz ułatwia wykonywanie ćwiczeń fizycznych, zwłaszcza w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa (ZZSK). Według zaleceń wydanych przez The National Institute for Health and Care Excellence (NICE) w Wielkiej Brytanii rekomenduje się zorganizowany program ćwiczeń. Jest on dostosowany do danej osoby i powinien zawierać maksymalnie 8 sesji przez okres do 12 tygodni. Można również zaproponować nadzorowany program ćwiczeń w grupie do 10 osób, ewentualnie ćwiczenia indywidualne z trenerem. Programy treningowe mogą zawierać następujące elementy: oddychanie, instrukcja wykonywania ruchu, wzmocnienie mięśni, kontrola postawy ciała oraz rozciąganie.^4,5