W ciągu ostatnich lat liczba wykonywanych zabiegów przeszczepienia komórek krwiotwórczych systematycznie wzrasta. Rokrocznie w Polsce wykonuje się ponad 1200 takich transplantacji i żyje już kilka tysięcy osób, które przebyły takie zabiegi. O ile podstawową opiekę nad rekonwalescentem po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych powinna sprawować poradnia transplantacyjna ośrodka, w którym miał on wykonany zabieg, to coraz częściej rekonwalescenci mogą szukać pomocy poza ośrodkami transplantacyjnymi, a wiedza dotycząca postępowania z takimi osobami musi stać się bardziej powszechna.

W większości przypadków pacjent zgłaszający się do innego ośrodka będzie miał przy sobie karty informacyjne, a często także pisemne instrukcje dotyczące postępowania i zawierające numery telefonów alarmowych do ośrodka, który wykonał przeszczepienie. Należy z tego skorzystać i w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących postępowania i opieki podjąć próbę bezpośredniego skontaktowania się z ośrodkiem transplantacyjnym, aby wspólnie ustalić tok postępowania.

Przypomnijmy, że przeszczepienie szpiku jest zabiegiem, w którym macierzyste komórki krwiotwórcze dawcy zostają podane biorcy celem całkowitego lub częściowego zastąpienia i odbudowy jego układu krwiotwórczego. Procedura obejmuje zabiegi autologiczne, w których pacjent jest sam dla siebie dawcą oraz alogeniczne, w których komórki krwiotwórcze uzyskuje się od innej osoby (dawcy rodzinnego lub niespokrewnionego). Komórki krwiotwórcze można pobierać bezpośrednio ze szpiku (przeszczepienie szpiku) albo z krwi pępowinowej, ale najczęściej pobiera się je z krwi obwodowej, wykorzystując procedurę mobilizacji. Mobilizacja jest zabiegiem mającym na celu przemieszczenie macierzystych komórek krwiotwórczych ze szpiku do krwi obwodowej, aby je z niej pobrać, z wykorzystaniem rekombinowanego czynnika wzrostu (G-CSF), a u chorych także niektórych cytostatyków.

Do zabiegu przeszczepienia chory zostaje przygotowany według protokołu kondycjonowania, który obejmuje chemioterapię (a niekiedy także radioterapię) w dawkach znacznie wyższych niż konwencjonalne. Celem kondycjonowania jest uzyskanie nieodwracalnego zniszczenia własnego szpiku biorcy (w zamierzeniu razem z jego chorobami), czyli efektu mieloablacji. Toksyczność kondycjonowania mieloablacyjnego (myeloablative conditioning – MAC) jest więc z założenia wysoka. U chorych starszych oraz wysokiego ryzyka powikłań narządowych stosuje się zabiegi o zredukowanej intensywności kondycjonowania (reduced intensity conditioning – RIC), w których do ostatecznej eliminacji choroby podstawowej wykorzystuje się mechanizm reakcji odpornościowej komórek dawcy przeciwko komórkom nowotworowym biorcy.