Istotny postęp diagnostyki i terapii w ostatnich latach sprawia, że choroba wrzodowa nie powinna stanowić wielkiego wyzwania dla gastroenterologów, internistów czy lekarzy ogólnych. A jednak może ona nadal być źródłem błędów, powikłań i trudności, zarówno na etapie rozpoznawania, jak i leczenia.

Wprowadzenie

Choroba wrzodowa zajmuje wciąż istotne miejsce w gastroenterologii. Najczęstsze błędy z nią związane to nieuwzględnianie czynników, które mogą przyczyniać się do jej powstania lub powikłań, mylna interpretacja nietypowych objawów i niewłaściwa terapia.

Definicja

Wrzód trawienny to ubytek błony śluzowej sięgający przez blaszkę mięśniową błony śluzowej i głębiej, nawet do błony mięśniowej właściwej ściany żołądka czy dwunastnicy. Obserwuje się też martwicę skrzepową i naciek zapalny. Rozmiary wrzodu wahają się od 5 mm do kilku centymetrów.

Wrzód może być przyczyną groźnych dla życia powikłań, jak krwawienie z uszkodzonego naczynia, perforacja czy drążenie do narządów sąsiednich. Wrzody w zależności od etapów gojenia dzieli się na czynne, gojące się i blizny po owrzodzeniu. Powikłania po niszy wrzodowej w dwunastnicy przyjmują często postać pseudouchyłka.^1,2

Choroba wrzodowa to cykliczne pojawianie się wrzodów trawiennych w żołądku lub dwunastnicy.³ Częstym błędem jest mylenie jej z obecnością niszy wrzodowej lub owrzodzenia.

Epidemiologia i patogeneza

Zapadalność na chorobę wrzodową wzrastała gwałtownie na przełomie XIX i XX w., osiągając swój szczyt w latach 50. ubiegłego stulecia. W populacji ogólnej schorzenie rozpoznaje się u 6-10% osób. Choroba wrzodowa z lokalizacją w żołądku zdarza się rzadziej niż w dwunastnicy. W Stanach Zjednoczonych zachorowalność szacuje się na 2% rocznie, a ryzyko zachorowania na 10%. Na chorobę wrzodową żołądka mężczyźni chorują równie często jak kobiety, natomiast na chorobę wrzodową dwunastnicy dwa razy częściej. Ponad 30% pacjentów leczonych z powodu choroby wrzodowej uskarża się na upośledzenie jakości życia, a nawet ograniczenie sprawności. Epidemiologia schorzenia jest zwierciadłem zachowań osobniczych i czynników środowiskowych – infekcji Helicobacter pylori, stosowania leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzaplnych (NLPZ), spożycia stężonego alkoholu i palenia tytoniu. Poprawa stanu higieny spowodowała spadek liczby zakażeń Helicobacter pylori. Tym samym w społeczeństwach rozwiniętych zmniejszyła się zapalność na chorobę wrzodową związaną z tą infekcją. Dodatkowo zwiększenie świadomości zagrożeń wynikających z palenia tytoniu wpłynęło na zmniejszenie częstości wrzodów będących skutkiem nałogu.