Po­stę­po­wa­nie w przy­pad­kach za­wro­tów gło­wy

Po­stę­po­wa­nie u cho­re­go z za­wro­ta­mi gło­wy w du­żej mie­rze za­le­ży od spe­cjal­no­ści le­ka­rza. In­ne dzia­ła­nia po­wi­nien pod­jąć le­karz pierw­sze­go kon­tak­tu lub ro­dzin­ny,²³ in­ne zaś neu­ro­log lub la­ryn­go­log, do któ­re­go pa­cjent zo­stał skie­ro­wa­ny na kon­sul­ta­cję. Oczy­wi­ście za­wsze istot­ny jest do­kład­ny wy­wiad i ba­da­nie fi­zy­kal­ne (ogól­no­le­kar­skie, neu­ro­lo­gicz­ne czy też oto­la­ryn­go­lo­gicz­ne) oraz – w ra­zie po­trze­by – ba­da­nia do­dat­ko­we, np. la­bo­ra­to­ryj­ne czy ob­ra­zo­we. Za­kres te­go ar­ty­ku­łu nie po­zwa­la na do­kład­ne omó­wie­nie po­stę­po­wa­nia w każ­dym z tych przy­pad­ków, dla­te­go ogra­ni­czę się do naj­istot­niej­szych wska­zó­wek.

Ta­be­la 3. Wska­za­nia do na­tych­mia­sto­wej ho­spi­ta­li­za­cji w przy­pad­kach za­wro­tów gło­wy

Le­karz pierw­sze­go kon­tak­tu po­wi­nien ze­brać wy­wiad, roz­strzy­gnąć, co pa­cjent ma na my­śli, mó­wiąc, że cier­pi na za­wro­ty gło­wy, i usta­lić, czy są to za­wro­ty ukła­do­we czy nie­ukła­do­we, od te­go bo­wiem za­le­ży dal­sze po­stę­po­wa­nie. Je­śli pa­cjent skar­ży się na ostre ukła­do­we za­wro­ty,²⁴ to nie­rzad­ko ko­niecz­ne jest na­tych­mia­sto­we skie­ro­wa­nie go do szpi­ta­la (tab. 3).²³ Oczy­wi­ście sam wy­wiad nie wy­star­cza, ko­niecz­ne jest ba­da­nie ogól­no­le­kar­skie, któ­re mo­że ujaw­nić np. nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze bę­dą­ce waż­ną prze­słan­ką do roz­po­zna­nia za­wro­tów na­czy­nio­wych. Je­śli nie ma wska­zań do ho­spi­ta­li­za­cji, le­karz pod­sta­wo­wej opie­ki zdro­wot­nej po­wi­nien roz­wa­żyć kon­sul­ta­cję oto­la­ryn­go­lo­gicz­ną (np. gdy współ­ist­nie­ją za­bu­rze­nia słu­chu) lub neu­ro­lo­gicz­ną (je­śli współ­ist­nie­ją lub kie­dy­kol­wiek współ­ist­nia­ły ob­ja­wy neu­ro­lo­gicz­ne).

Ta­be­la 4. Wska­za­nia do ba­dań ob­ra­zo­wych w przy­pad­kach za­wro­tów gło­wy

Neu­ro­log po­wi­nien naj­pierw oce­nić, czy cho­re­go z za­wro­ta­mi gło­wy trze­ba ho­spi­ta­li­zo­wać (tab. 3). Na­stęp­nie usta­lić, któ­ra jed­nost­ka neu­ro­lo­gicz­na mo­że być przy­czy­ną za­wro­tów, i roz­strzy­gnąć, ja­kie do­dat­ko­we ba­da­nia wy­ko­nać, a zwłasz­cza czy ko­niecz­ne są ba­da­nia ob­ra­zo­we (tab. 4). Po­trzeb­na mo­że się też oka­zać kon­sul­ta­cja oto­la­ryn­go­lo­gicz­na. Roz­wa­ża­jąc róż­ne opcje dia­gno­stycz­ne, na­le­ży pa­mię­tać o na­stę­pu­ją­cych za­sa­dach:

• nie wol­no prze­oczyć ani zlek­ce­wa­żyć za­wro­tów na­czy­nio­wych, gdyż mo­gą sy­gna­li­zo­wać nie­bez­pie­czeń­stwo
• naj­częst­szą przy­czy­ną krót­ko­trwa­łych na­pa­do­wych za­wro­tów są ła­god­ne za­wro­ty po­ło­że­nio­we (nie zo­sta­ły omó­wio­ne w tym ar­ty­ku­le, gdyż jest to cho­ro­ba błęd­ni­ka)
• za­wsze na­le­ży pa­mię­tać o pro­ce­sie uci­sko­wym spo­wo­do­wanym przez guz, choć je­go praw­do­po­do­bień­stwo jest nie­wiel­kie, i uni­kać nie­uza­sad­nio­nych su­ge­stii ja­tro­gen­nych w tym kierun­ku, aby nie wy­wo­łać u pa­cjen­ta re­ak­cji lę­ko­wej, a w wąt­pli­wych przy­pad­kach wy­ko­nać ba­da­nie MRI
• za­wsze trze­ba roz­wa­żyć tło lę­ko­we lub de­pre­syj­ne (w przy­pad­ku za­wro­tów nie­ukła­do­wych)
• zgod­nie z naj­now­szy­mi po­glą­da­mi na te­mat etio­lo­gii nie­któ­rych za­wro­tów, trze­ba roz­pa­trzyć moż­li­wość mi­gre­ny ja­ko przy­czy­ny.

Le­cze­nie za­wro­tów gło­wy

Le­cze­nie za­wro­tów gło­wy^2,3,7,25,26 nie jest ła­twe i ze zro­zu­mia­łych wzglę­dów nie da się go do­kład­nie omó­wić w krót­kiej pu­bli­ka­cji. Obej­mu­je ono dwa po­dej­ścia: ob­ja­wo­we (do­raź­ne) i przy­czy­no­we. W le­cze­niu do­raź­nym uży­wa się le­ków z gru­py an­ti­ver­ti­gi­no­sa (le­ków prze­ciw­zaw­ro­to­wych), do któ­rych na­le­żą: be­ta­hi­sty­na, tie­tyl­pe­ra­zy­na, di­men­hy­dri­nat, ci­na­ry­zy­na, flu­na­ry­zy­na i pro­me­ta­zy­na. Sto­su­je się je krót­ko, a po usta­le­niu etio­lo­gii za­wro­tów roz­po­czy­na le­cze­nie przy­czy­no­we. W prze­wle­kłych za­wro­tach na­czy­nio­wych przede wszyst­kim zwal­cza się czyn­ni­ki ry­zy­ka (np. nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze), po­za tym moż­na po­da­wać np. be­ta­hi­sty­nę. Za­wro­ty mi­gre­no­we wy­ma­ga­ją ukie­run­ko­wa­nia te­ra­pii na mi­gre­nę, a za­wro­ty nie­ukła­do­we w prze­bie­gu np. za­bu­rzeń lę­ko­wych – od­po­wied­niej psy­cho­te­ra­pii lub za­sto­so­wa­nia le­ków prze­ciw­lę­ko­wych. Trze­ba pa­mię­tać, że u cho­rych z za­wro­ta­mi po­moc­na jest re­ha­bi­li­ta­cja. Opra­co­wa­no już zresz­tą wie­le sku­tecz­nych pro­gra­mów re­ha­bi­li­ta­cyj­nych.^1,27-29