Uchyłkowatość okrężnicy, czyli obecność w jelicie grubym niewielkich kieszonek będących przepuklinami błony śluzowej i podśluzowej przez mięśniówkę, jest w krajach rozwiniętych zjawiskiem powszechnym. Jej częstość rośnie z wiekiem. W 6 dekadzie życia co druga osoba ma uchyłki, a >80 r.ż. zjawisko dotyczy nawet 80% populacji. Objawowe postaci choroby częściej niż przed laty występują u osób młodych.¹

Wprowadzenie

Przyczyna powstawania uchyłków nie jest dokładnie znana. Z czynników predysponujących wymienia się: wiek, małą aktywność fizyczną, palenie oraz dietę ubogą w rozpuszczalne włókna roślinne. Nie ma jednoznacznych dowodów, że zaparcie ma rzeczywisty wpływ na powstawanie i objawy uchyłkowatości. Subiektywnie pacjenci wiążą nasilenie dolegliwości z zaburzonym rytmem wypróżnień. Bezpośrednią przyczyną tworzenia się przepuklin jest zaburzenie struktury kolagenu i elastyny, a przez to skrócenie i usztywnienie ściany jelita. Prowadzi to do zaburzeń kurczliwości. Za wywołanie objawów odpowiadają natomiast zaburzenia trzewnego układu nerwowego na wszystkich poziomach przewodzenia, a co za tym idzie – nieprawidłowa podatność na bodźce. Nieprawidłowe przewodzenie i swego rodzaju nadwrażliwość trzewna są spowodowane przeciekaniem bakterii, ich toksyn i kompleksów immunologicznych w miejscach najbardziej podatnej błony śluzowej (w świetle uchyłków) i przewlekłym wyidukowanym przez nie minimalnym zapaleniem ściany, tkanki tłuszczowej, zakończeń nerwowych i naczyń w tej okolicy.²

Objawy kliniczne uchyłkowatości

Uchyłkowatość obejmuje szeroki zakres objawów – od łagodnego bólu po zagrażające życiu powikłania zapalenia. Do niedawna zamiennie używało się różnych określeń na nazwanie jednego zjawiska. W ubiegłym roku ujednolicono nazewnictwo uchyłkowatości ze względu na objawy miejscowe i ogólne oraz powikłania (ryc. 1).

W niemal 80% przypadków do rozpoznania dochodzi przypadkowo, najczęściej w trakcie kolonoskopii lub tomografii komputerowej wykonywanych z innych wskazań. Jeśli pacjent nie ma żadnych objawów, mówimy o uchyłkowatości bezobjawowej. Jeżeli natomiast obecności uchyłków towarzyszą objawy, rozpoznaje się chorobę uchyłkową. Gdy nie stwierdza się cech uogólnionego zapalenia, jest to objawowa niepowikłana choroba uchyłkowa. Rozpoznajemy ją u ok. 20-25% pacjentów z uchyłkowatością – jest to najczęstsza postać choroby. W przypadku objawów zapalenia dochodzi do rozpoznania zapalenia uchyłków (ostrego bądź przewlekającego się), a jeśli pojawią się komplikacje typu ropień, perforacja, choroba przyjmuje postać powikłanej.³