W Polsce przemocy doświadcza 5,4% badanych w wieku ≥65 lat. Częściej są to kobiety. Najczęstszym rodzajem doświadczanej przemocy jest przemoc psychiczna w postaci znieważania, wyzwisk, ośmieszania czy lekceważenia.

Wprowadzenie

Proces starzenia się społeczeństwa polskiego trwa już od wielu lat. W 2015 r. odsetek osób >65 r.ż. wynosił 15,8%. Z tego powodu zarówno w ramach podstawowej, jak i specjalistycznej opieki zdrowotnej coraz częściej spotykamy się z pacjentami w wieku podeszłym. Jednocześnie mówimy o tzw. zjawisku siwienia siwych, czyli szybkim zwiększeniu się grupy osób >80 r.ż. w całej populacji osób w wieku podeszłym. Zjawisko to w sposób bardzo konkretny przekłada się na naszą praktykę. Coraz częściej spotykamy się nie tylko z pacjentami 65+, ale również z osobami sędziwymi, których dotyczy inny zakres problemów. Niejednokrotnie stosowane w przypadku osób młodszych skale oraz zasady diagnostyczne w ich przypadku mają mniejsze zastosowanie.

Mimo że statystyki i znawcy tematu podejmujący w piśmiennictwie temat przemocy wśród osób starszych podają najczęściej wiek >60 lub >65 r.ż., to z punktu widzenia lekarza praktyka należy uwzględnić specyfikę poszczególnych okresów starości.

Starość jest okresem licznych zmian w życiu rodzinnym i społecznym. Należą do nich m.in. zmiana roli społecznej (współistniejąca często ze śmiercią współmałżonka), przejście na emeryturę czy zmniejszenie zasobów finansowych. Występujące jednocześnie zmiany psychologiczne związane z wiekiem, a zwłaszcza znacznie ograniczona zdolność do adaptacji do nowych warunków, sprzyjają dyskryminacji ze względu na wiek. To tzw. zjawisko ageizmu opisane po raz pierwszy już w latach 60. XX w.¹ Opisywane jest również zjawisko przemocy symbolicznej (m.in. przedstawienie w mediach wzorca osoby starszej jako sprawnej, uśmiechniętej, aktywnej), wywodzącej się z ateizmu, sprzyjającej wymuszaniu na osobach w wieku podeszłym zachowań wygodnych dla grup dominujących.²

Przemoc w populacji osób w podeszłym wieku

Jednoznaczne ustalenie danych epidemiologicznych jest trudne. Wynika to głównie z faktu, że w różnych publikacjach w inny sposób interpretowany jest wiek podeszły. Istnieją także różnice w definiowaniu doświadczania konkretnych form przemocy. W na...

Definicja i rodzaje przemocy

Sama definicja przemocy ma różne źródła. Najczęściej stosuje się definicję określoną przez „The Toronto Declaration on the Prevention of Elder Abuse” z 2002 r.: pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak odpowiedniego działania, występując...