1. Jakie są wskazania do alloplastyki stawu biodrowego i kolanowego?

Alloplastyka polega na wymianie uszkodzonych przez proces chorobowy – najczęściej przez chorobę zwyrodnieniową stawów pierwotną i wtórną, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), rzadziej złamania bliższego końca kości udowej oraz wiele innych – powierzchni stawowych na sztuczne elementy protezy. Wykonuje się ją, gdy inne metody leczenia zawiodły (zwłaszcza leczenie zachowawcze – niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe wspierane fizjoterapią), a zaprotezowanie jest jedyną metodą pozwalającą na przywrócenie funkcji stawu objętego chorobą.

Zabiegi protezowania stawów przeprowadza się od ponad 70 lat. Obecne implanty opracowano, bazując na wieloletnich doświadczeniach (pierwsze powszechne protezy, m.in. Judeta, Moora, Charnleya, pochodzą z lat 40. i 50. XX w.). Ich wszczepianie jest dopracowaną, w pełni bezpieczną procedurą medyczną. Wysoka skuteczność oraz znaczne zminimalizowanie ryzyka powikłań powodują, że z roku na rok rośnie liczba operacji. W ostatnich latach wykonuje się ich grubo ponad milion rocznie.

Mimo niezaprzeczalnej skuteczności samego zabiegu należy pamiętać o konsekwencjach zaprotezowania. Najważniejszą jest nieodwracalne usunięcie powierzchni stawowych operowanego stawu (w zależności od przeprowadzanej procedury wraz z rozległymi przylegającymi fragmentami kostnymi). Przy powikłaniach wymagających usunięcia implantu (zakażenie czy uczulenie na metal, z którego jest on wykonany) prowadzi to do krytycznego upośledzenia funkcji kończyny. Kolejnymi niedogodnościami jest zastępowanie biologicznie żywej tkanki sztucznymi elementami protezy oraz wprowadzanie do organizmu dość dużej masy (nawet kilkaset gramów) ciała obcego. Trywialne jest stwierdzenie, że żaden sztuczny element nie zastąpi wypracowanego w wyniku ewolucji biologicznego elementu organizmu. Mimo znacznego rozwoju materiałów używanych do wytwarzania protez stawowych oraz kształtów/typów endoprotez są one nadal elementami sztucznymi o ograniczonej, znacznie krótszej niż długość życia człowieka trwałości. Średni czas „przeżycia” endoprotez stawu biodrowego ocenia się na 16-17 lat, a kolanowego na 14-15 lat. Protezy pozostałych stawów (ramiennego, łokciowego, skokowego i inne) mają jeszcze krótszy czas użyteczności. Wynika z tego ewidentna konieczność wykonywania zabiegów wymiany zużytego (ewentualnie uszkodzonego lub zakażonego) implantu. W przypadku kwalifikowania do zaprotezowania osoby młodej wymaga to nawet kilku zabiegów wtórnych. O ile sam zabieg pierwotnej implantacji protezy już znacznie obciąża organizm, to zabiegi rewizyjne (realloplastyki) są dużo bardziej skomplikowane i obarczone dużo większym ryzykiem powikłań. Tym bardziej że z reguły wykonywane są u starszego o kilka-kilkanaście, a czasem nawet kilkadziesiąt lat chorego niż zabiegi pierwotne.