Ponad 40% leków sprzedawanych w Polsce stosowanych jest przez osoby w wieku podeszłym. W populacji tej często spotykamy się też z polipragmazją, definiowaną jako przepisywanie kolejnych leków w celu zmniejszenia działań niepożądanych substancji stosowanych dotychczas.

Wprowadzenie

Postępujący w ostatnich dziesięcioleciach proces starzenia się społeczeństwa (dane GUS wskazują, że w 2015 r. odsetek osób > 65 r.ż. w populacji polskiej wynosił 15,8%) powoduje, że wielu naszych pacjentów to osoby starsze. Dzieje się tak w lecznictwie zamkniętym, podstawowej opiece zdrowotnej oraz specjalistycznej opiece ambulatoryjnej. Dlatego też w codziennej praktyce lekarskiej niezbędne jest uwzględnienie innego przebiegu chorób u osób w wieku podeszłym, szczególnie wielochorobowości i związanej z nią wielolekowości.

Specyfika farmakoterapii u pacjentów w podeszłym wieku

Na pierwszym etapie wskazane jest wykonanie całościowej (kompleksowej) oceny geriatrycznej. Poza zdrowiem fizycznym należy uwzględnić również specyfikę wieku podeszłego z tzw. wielkimi problemami geriatrycznymi. Należą do nich m.in. otępienie i zaburzenia mobilności. Zarówno ograniczenie wydolności czynnościowej, jak i choroby psychiczne (otępienie czy depresja) mogą utrudniać lub uniemożliwiać właściwe przyjmowanie leków. Jest to podstawowy element, który warunkuje właściwe działania na kolejnych etapach. Ponadto analiza sytuacji socjalno-środowiskowej (w tym finansowej) pacjenta pozwala ocenić, czy niski poziom dochodów może być przeszkodą w wykupywaniu leków.

Kolejnym prostym, a jednak często pomijanym elementem jest zestawienie wszystkich preparatów, które stosuje pacjent. Konieczne jest uwzględnienie farmaceutyków stosowanych zarówno w opiece specjalistycznej, jak i leków przepisywanych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – kupowanych na receptę, bez recepty oraz różnego rodzaju preparatów ziołowych i suplementów diety. Ma to szczególne znaczenie z perspektywy interakcji między lekami. Przy 5 preparatach ryzyko to stanowi 58%, natomiast przy 8 farmaceutykach przyjmowanych jednocześnie wynosi ono 100%. Wielolekowość to również jeden z istotnych czynników zwiększających ryzyko upadków.

Należy również uwzględnić preparaty ziołowe, które często nie są przez pacjentów traktowane jako lecznicze (tab. 1).

Poza opisanymi powyżej przykładowymi zależnościami (interakcje lek-lek) na odmienny przebieg farmakoterapii mogą także wpływać procesy starzenia się organizmu (interakcje lek-pacjent), a także choroby przewlekłe (interakcje lek-choroba). W ocenie ...