Wprowadzenie

Z powodu rozpowszechnienia cukrzyca została nazwana pierwszą niezakaźną epidemią na świecie. Szacuje się, że w Polsce żyje około 3,5 mln chorych, z czego ok. 1 mln nie wie o swojej chorobie i pozostaje niezdiagnozowanych. Cukrzyca typu 2 to 85-90% przypadków. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) publikuje corocznie „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę”. Przedstawione poniżej wytyczne pochodzą z zaleceń na rok 2017.

Rozpoznawanie cukrzycy

Cukrzyca typu 2 rozwija się na skutek stopniowej utraty możliwości wydzielania insuliny przez komórki β w skojarzeniu z insulinoopornością. Klasyfikacja choroby ma określone implikacje w strategii leczenia, dlatego znaczenie kliniczne ma prawidłowe rozpoznanie jej typu od samego początku. Warto pamiętać, że zasady diagnostyczne są takie same dla każdego typu cukrzycy. Należy podkreślić, że w grupach ryzyka (tab. 1) konieczne jest prowadzenie badań przesiewowych, ponieważ w ponad połowie przypadków objawy hiperglikemii nie występują. W populacji ogólnej bez czynników ryzyka badania w kierunku cukrzycy zaleca się raz na 3 lata u każdej osoby >45 r.ż.

Najczęstszą sytuacją na ostrym dyżurze jest rozpoznanie cukrzycy na podstawie glikemii przygodnej (tab. 2) przy obecności typowych objawów hiperglikemii: poliurii, polidypsji, utracie masy ciała w ostatnim czasie. Dodatkowo pacjent może zgłaszać osłabienie, wzmożoną senność, zmiany ropne na skórze i stany zapalne narządów moczowo-płciowych. Nowością w zaleceniach PTD na rok 2017 jest możliwość rozpoznania cukrzycy w przypadku braku objawów hiperglikemii i przygodnej glikemii ≥200 mg% tylko na podstawie jednego oznaczenia glikemii na czczo, jeśli wyniesie ono ≥126 mg%.

Badaniem pomocniczym u pacjenta z nowo rozpoznaną cukrzycą jest badanie ogólne moczu, a w nim obecność glukozy (przy przekroczeniu progu nerkowego dla glukozy) oraz acetonu (zwykle nie towarzyszy rozpoznaniu cukrzycy typu 2). Współwystępowanie glukozurii i acetonurii jest wyrazem głębszych zaburzeń gospodarki węglowodanowej oraz znacznego niedoboru insuliny. Ponadto przy obecności glukozurii i acetonurii konieczne jest wykonanie gazometrii krwi włośniczkowej w celu wykluczenia ostrych stanów hiperglikemicznych.

U chorego >35 r.ż. z objawami hiperglikemii należy rozważyć rozpoznanie cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym typu LADA (latent autoimmune diabetes in adults). Na taką diagnozę mogą wskazywać: typowe objawy cukrzycy, gwałtowny początek choroby, b...