Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do najczęstszych przewlekłych chorób dróg oddechowych. Według WHO stanowi trzecią przyczynę zgonów na świecie.

Wprowadzenie

Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozpoznawana jest w Polsce u ok. 10% populacji >40 r.ż. Rocznie z jej powodu umiera 17 000 osób.^1,2

Cechą charakterystyczną choroby jest postępujące zazwyczaj zaburzenie przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe. Klinicznie objawia się ono pogorszeniem tolerancji wysiłku, narastającą dusznością i produktywnym kaszlem (o największym nasileniu po przebudzeniu). Z czasem do objawów ze strony dróg oddechowych dołączają objawy ogólnoustrojowe, takie jak: narastające osłabienie, utrata masy ciała, wyniszczenie.^1,2

Przewlekły nikotynizm – główny czynnik ryzyka POChP – przyczynia się również do rozwoju chorób układu krążenia, osteoporozy oraz nowotworów, w tym raka płuc. Nakładanie się objawów z różnych narządów i postępujące pogorszenie jakości życia w zaawansowanej chorobie często doprowadzają do depresji.

Początkowe objawy, takie jak poranny kaszel z odkrztuszaniem plwociny czy gorsza tolerancja wysiłku, bywają bagatelizowane przez pacjentów, a czasami również przez lekarzy.^1-5

Do znanych czynników etiologicznych POChP należą:

• palenie tytoniu odpowiedzialne za 80% zachorowań; bierne palenie odpowiada za ok. 15% zachorowań (mimo że narażenie na dym tytoniowy jest główną przyczyną choroby, rozwija się ona tylko u ok. 20% palaczy)
• narażenie na wdychanie organicznych i/lub nieorganicznych pyłów, związków chemicznych, oparów w miejscu pracy lub w środowisku domowym
• nie do końca znany jest udział zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (wydaje się, że odpowiadają one przede wszystkim za wywoływanie zaostrzeń choroby)
• w 1% przypadków jest następstwem genetycznie uwarunkowanego niedoboru α1-antytrypsyny (wytyczne GOLD 2017 zalecają oznaczanie stężenia α1-antytrypsyny u chorych na POChP, zwłaszcza młodych oraz z ciężkim przebiegiem choroby).^3-6

Ryzyko jej wystąpienia zwiększają: astma, przebyta gruźlica, nadreaktywność oskrzeli, mała masa urodzeniowa, nieprawidłowy rozwój płuc w dzieciństwie i prawdopodobnie nawracające infekcje wirusowe dróg oddechowych we wczesnych latach życia.^2,7,8 Do rozwoju POChP dochodzi w wyniku współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych. Proces chorobowy obejmuje drogi oddechowe oraz miąższ i naczynia płucne.

Wyodrębnia się 2 główne fenotypy POChP. W pierwszym przeważają objawy wynikające z przewlekłego zapalenia oskrzeli, w drugim – z rozedmy płuc. Szczegółowy opis mechanizmów prowadzących do rozwoju choroby wykracza poza ramy tej publikacji.1,2,7