W tej części naszego cyklu omówimy dokładnie, jak korzystać z technik dialogu motywacyjnego, aby wspierać pacjentów w dążeniu do zmiany zachowań zdrowotnych. Szczególny nacisk położymy na rolę różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych stojących na przeszkodzie we wdrażaniu nowych trwałych nawyków.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• omówić główne przeszkody we wprowadzaniu zmian trybu życia
• wyjaśnić rolę motywacji w budowaniu nawyków zdrowotnych
• wymienić główne zasady prowadzenia wywiadu motywującego
• wskazać różnice między wywiadem motywującym a tradycyjnym modelem konsultacji lekarskiej
• opracować i przeprowadzić rozmowę z pacjentem w oparciu o dialog motywujący

Wprowadzenie

Umiejętności komunikacyjne mają ogromne znaczenie w procesie leczenia i stanowią jeden z warunków skutecznego działania. Aż 50% pacjentów zmagających się z chorobami przewlekłymi nie przyjmuje regularnie przepisanych leków.¹ Przekłada się to na brak efektów leczenia i większe prawdopodobieństwo hospitalizacji. Z badań Crane’a wynika, że chorzy rozumieją tylko 59% przekazywanych im zaleceń lekarskich dotyczących diagnozy, przepisanych leków i sposobu ich przyjmowania oraz tego, jakie objawy są wskazaniem do poszukiwania ponownej pomocy lekarskiej.²

Dlatego też tę część naszego cyklu rozważań o profesjonalizmie poświęcimy roli motywacji we wdrażaniu zmian trybu życia. Podpowiemy, jak wspierać pacjentów w ich dążeniach do budowania zdrowych nawyków, skupiając się w szczególności na technikach czerpiących z dialogu motywacyjnego.

Jednym z trzech podstawowych filarów profesjonalizmu jest poszanowanie autonomii.³ Wyraża się to w potrzebie edukowania i wspierania chorych, tak aby podejmowali właściwe dla siebie decyzje.^3,4 Zgodnie z założeniami profesjonalizmu lekarskiego wszystkie działania podejmowane przez lekarzy w pracy z pacjentami powinny być odpowiednie i dobre, a sami lekarze muszą przede wszystkim kierować się tym, co najlepsze dla pacjenta. Za odpowiednie uznaje się czynności, które wynikają z wiedzy naukowej i są oparte na dowodach. Jako dobre należy rozumieć takie działania, które poza osądem klinicznym uwzględniają preferencje chorego.⁵ Kierowanie się tymi założeniami w codziennej pracy wymaga budowania licznych umiejętności, szczególnie tych w zakresie komunikacji z pacjentami i promocji zdrowia.⁶

Problem nieprzestrzegania zaleceń jest złożony – jego przyczyn można szukać po stronie chorego, lekarza oraz organizacji systemu opieki zdrowotnej.