Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) to nadal poważny problem medyczny. Zarówno zakrzepica żył głębokich (ZŻG), jak i zator tętnicy płucnej (ZTP) mogą mieć poważne następstwa.^1-3 Ostry ZTP nierzadko bywa przyczyną zgonu, a nawracający charakter choroby może wywołać nadciśnienie płucne.^1-2

Wprowadzenie

Przewlekła choroba żylna (PChŻ) u niektórych pacjentów bywa konsekwencją wcześniejszej zakrzepicy żył głębokich. Wiąże się z zastojem żylnym, upośledzeniem drożności żył, zmianami skórnymi i owrzodzeniami, co niekorzystnie wpływa na jakość ich życia oraz przyczynia się znacznie do zwiększenia kosztów opieki zdrowotnej.

Roczna zapadalność na ŻChZZ w krajach wysoko rozwiniętych wynosi ok. 200-300 przypadków na 100 000 populacji.^1-3 W Ameryce Północnej i Europie roczną zapadalność na ZŻG szacuje się w przybliżeniu na 160-200/100 000, na objawowy ZTP na 50-100/100 000, a na śmiertelny ZTP wykrywany podczas autopsji na ok. 50/100 000.

Częstość występowania owrzodzeń żylnych to co najmniej 300/100 000 pacjentów, z czego ok. 25% przypadków PChŻ wynika z ZŻG.

Rozpoznawanie zakrzepicy żył głębokich

Objawy kliniczne ZŻG nie są charakterystyczne. Obejmują obrzęk, zaczerwienienie, ból kończyny, nadmierne wypełnienie żył powierzchownych, ból łydki w trakcie grzbietowego zgięcia stopy, bolesność wzdłuż przebiegu żyły oraz nadmierne ucieplenie chorej kończyny.⁴ Ich specyficzność jest niewystarczająca, dlatego rozpoznanie jedynie na tej podstawie jest taktyką zdecydowanie błędną. U chorych z objawami sugerującymi ZŻG choroba zostaje potwierdzona jedynie w 20% przypadków.

Rozpoznanie powinno się opierać na następujących składowych:

• ocenie prawdopodobieństwa klinicznego ZŻG (autorzy artykułu rekomendują skalę Wellsa²)
• oznaczeniu stężenia dimeru D we krwi
• wykonaniu obrazowego testu diagnostycznego.

Uzyskany na podstawie skali Wellsa wynik umożliwia podział pacjentów na trzy kategorie: dużego, umiarkowanego i małego prawdopodobieństwa wystąpienia zakrzepicy żył głębokich. Ocena prawdopodobieństwa klinicznego nie jest jednoznaczna z rozpoznaniem choroby. Kolejnym etapem w procesie diagnostycznym, gdy prawdopodobieństwo jest małe i umiarkowane, jest oznaczenie stężenia dimeru D. Jeśli jest ono poniżej wartości odcięcia, wówczas z dużym prawdopodobieństwem można wykluczyć rozpoznanie ZŻG. Dzięki przedstawionemu schematowi można odstąpić od dalszych obrazowych badań diagnostycznych u ok. 30% pacjentów. Taka strategia umożliwia bezpieczne wykluczenie ZŻG. W ciągu 3 miesięcy potwierdza się ją jedynie u 1%.