Opis przypadku

33-letni mężczyzna został przyjęty do kliniki dermatologii z powodu rozległych zmian rumieniowych obejmujących skórę tułowia, kończyn, twarzy i szyi. W fałdach łokciowych i podkolanowych było zaznaczone pogrubienie skóry oraz wzmożone poletkowanie, czyli tzw. objaw liszajowacenia (lichenizacji). U chorego zaobserwowano zaczerwienienie i obrzęk powiek obu gałek ocznych z masywnym złuszczaniem (ryc. 1). Na jego skórze widoczne były liczne przeczosy (linijne ubytki naskórka). Wykwitom skórnym towarzyszyły świąd i pieczenie. Mężczyzna nie przyjmował na stałe żadnych leków. W wywiadzie zgłosił sezonowy nieżyt nosa oraz astmę oskrzelową u dziadka. W badaniach laboratoryjnych nie stwierdzono istotnych odchyleń od stanu prawidłowego.

W rozpoznaniu różnicowym zmian na powiekach należy uwzględnić:

1. atopowe zapalenie skóry

2. kontaktowe zapalenie skóry

3. zapalenie skórno-mięśniowe

4. trądzik różowaty.

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS – dermatitis atopica) jest przewlekłą zapalną dermatozą dotyczącą nawet 20% populacji. Charakteryzuje się uwarunkowaną genetycznie nadmierną reaktywnością komórek Langerhansa, co prowadzi do wzmożonego wytwarzania przeciwciał klasy IgE, a następnie do proliferacji limfocytów Th CD4+ i nadprodukcji cytokin prozapalnych, m.in. IL-4, IL-5 i IL-10. Skóra osób cierpiących na AZS wykazuje defekt bariery naskórkowej oraz nadmierną wrażliwość na różnorodne bodźce nieswoiste, co objawia się uporczywym świądem oraz lichenizacją, czyli przerostem naskórka ze wzmożonym poletkowaniem na powierzchni. Schorzenie to ma charakter nawrotowy, a w jego przebiegu wyróżnia się okresy zaostrzeń i remisji.

Pierwsze objawy AZS pojawiają się najczęściej już w okresie niemowlęcym (zwykle 3-6 m.ż.). Zmiany mają wówczas charakter głównie wysiękowy; obecne są też liczne grudki, nadżerki i strupy. Im starszy pacjent, tym bardziej zaczynają dominować zmiany rumieniowe oraz złuszczanie i pogrubienie skóry. Wraz z wiekiem zwiększa się również prawdopodobieństwo samoistnego ustąpienia objawów choroby. Niezależnie od wieku chorego i postaci klinicznej AZS występuje suchość i szorstkość skóry z towarzyszącym świądem oraz skłonnością do wtórnych zakażeń bakteryjnych, w szczególności wywołanych przez Staphylococcus aureus. Włosy są suche i łamliwe, a płytki paznokciowe – jakby polakierowane w wyniku ich przewlekłego pocierania. Regionalne węzły chłonne mogą być powiększone.

Zmiany skórne w AZS mają symetryczny układ. Mogą dotyczyć różnych okolic ciała, a czasem nawet zajmować całą skórę i powodować erytrodermię. Najbardziej charakterystyczną lokalizacją wykwitów są jednak zgięcia łokciowe i kolanowe, szyja oraz twarz...