Zapobieganie kamicy polega na:

1. unikaniu siedzącego trybu i uprawianiu umiarkowanych ćwiczeń fizycznych

2. zwiększonej podaży płynów (>2,5 l wody lub soku pomarańczowego na dobę w rozłożonych porcjach, w tym szklanka płynu na noc i następna po ewentualnym oddaniu moczu w nocy (kamienie tworzą się w nocy), unikaniu soków: grejpfrutowego, jabłkowego i pomidorowego oraz coli i nadmiaru alkoholu; ryzyko kamicy zmniejszają: kawa (kofeinowa i bezkofeinowa), herbata, wino, piwo

3. unikaniu soli kuchennej i słonych produktów

4. wykazano korzystne działanie diety DASH (owoce, warzywa, z ograniczeniem przetworzonego mięsa, nabiału i orzechów), która zmniejszała ryzyko kamicy o ponad 40%

5. znacznym zmniejszeniu spożycia białka zwierzęcego, szczególnie przetworzonego mięsa

6. zwiększeniu spożycia warzyw (dostarczanie potasu i alkalizacja)

7. w kamicy szczawianowej – dostarczaniu wapnia w diecie (mleko), który wiąże szczawiany w przewodzie pokarmowym, przez co zmniejsza ich wchłanianie; nie zaleca się preparatów wapnia w tabletkach, ponieważ zwiększają ryzyko kamicy

8. w kamicy szczawianowej, zwłaszcza w hiperoksalurii, zaleca się zmniejszenie podaży szczawianów (szpinak, rabarbar, buraki, orzechy), ale najważniejsza jest alkalizacja moczu (cytrynian potasu lub wodorowęglan sodu) w celu utrzymania pH moczu w granicach 7-7,2); nadmierna alkalizacja moczu sprzyja tworzeniu kamieni fosforanowych (bruszyt)

9. w kamicy cystynowej zaleca się dużą podaż płynów (przynajmniej 2,5 l na dobę w podzielonych porcjach) i alkalizację moczu

10. w kamicy struwitowej zaleca się usunięcie kamienia (najczęściej odlewowy kamień usuwa się metodą przezskórnej nefrolitotomii), po czym dbanie o obfite nawodnienie i zapobieganie oraz leczenie zakażeń układu moczowego.

Farmakologiczne zapobieganie kamicy

Pacjenci z aktywną i nawrotową kamicą z hiperkalciurią wymagają leczenia diuretykami tiazydowymi, które zwiększają reabsorpcję wapnia w cewce proksymalnej i zmniejszają wydalanie wapnia z moczem. Hydrochlorotiazyd powinien być podawany w dawce przynajmniej 2 × 25 mg, a indapamid 2,5 mg/24 h.

Cytrynian potasu w dawce 30-60 mEq/ 24 h jest skuteczny w każdym rodzaju kamicy szczawianowej,¹² a szczególnie wskazany u chorych z hipocytraturią i po zabiegu rozkruszenia kamienia.

Pacjentom z kamicą moczanową zaleca się allopurynol, aczkolwiek ponad 80% ludzi z hiperurykozurią ma prawidłowe stężenie kwasu moczowego we krwi. Najważniejsza jest alkalizacja moczu w celu utrzymania pH w granicach 6,5-7. Cytrynian potasu w dawce 30-80 mEq/24 h nie tylko zapobiega kamicy, ale też może powodować rozpuszczenie istniejącego złogu kwasu moczowego.¹²

Kamienie struwitowe (wapniowo-fosforanowo-amonowe) wytwarzają się w pH alkalicznym, często w wyniku działania bakteryjnej ureazy. Hamowanie jej przez kwas acetohydroksamowy może być wskazane. Jest to jednak lek źle tolerowany (zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, zakrzepy żylne i wysypka).

Kamienie cystynowe są skutkiem wrodzonego zaburzenia metabolizmu cystyny. Poza zwiększaniem diurezy i alkalizacją moczu (pH >7) można stosować tioproninę (800-1200 mg/24 h) – pochodną cysteiny zamieniającą cystynę w związek rozpuszczalny. Podobnie działa D-penicylamina, ale jest ona bardzo źle tolerowana.