W artykule przedstawiono nowe kryteria opracowane przez National Institute for Health and Care Excellence (NICE) w Londynie oraz rekomendacje Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów, Chirurgów Głowy i Szyi z 2006 r. dotyczące postępowania w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci i młodzieży. Kryteria te nie różnią się zasadniczo, jednak większą wartość dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej mają kryteria nowe, które bardzo przejrzyście wyjaśniają, kiedy należy zastosować antybiotykoterapię, jak wybrać antybiotyk, wskazują długość cyklu jego podawania, częstotliwość dawkowania, zasadność doustnego stosowania glikokortykosteroidów, doustnych leków przeciwbólowych oraz zmniejszających przekrwienie i leków przeciwhistaminowych. Kryteria opracowane przez Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów, Chirurgów Głowy i Szyi z 2006 roku są bardziej skierowane do lekarzy otorynolaryngologów. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej w przypadku przedłużającego się ostrego bakteryjnego zapalenia ucha środkowego u dzieci i młodzieży powinni skierować pacjenta do otorynolaryngologa.

Klinika ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci i młodzieży

Ostre zapalenie ucha środkowego (AOM – acute otitis media) jest procesem zapalnym obejmującym zazwyczaj nie tylko jamę bębenkową, lecz także wszystkie struktury ucha środkowego. Rozpoznawane jest na podstawie objawów podmiotowych, takich jak: ból ucha, gorączka, niepokój, rzadziej niedosłuch/szum w uchu, lub przedmiotowych, do których należą m.in.: przekrwienie, uwypuklenie błony bębenkowej i ropny wyciek.

W populacji dziecięcej ostre zapalenie ucha środkowego jest drugą co do częstości chorobą, po zapaleniach górnych dróg oddechowych, a jednocześnie najczęstszą przyczyną empirycznego zlecania antybiotyków w praktyce ambulatoryjnej. Największa zachorowalność przypada na okres dwóch pierwszych lat życia dziecka. W tej grupie wiekowej blisko 70% dzieci choruje przynajmniej raz, a ok. 30% 3-krotnie lub nawet częściej.

W etiopatogenezie ostrego zapalenia ucha środkowego istotną rolę odgrywają czynniki infekcyjne oraz zaburzenia czynności trąbki słuchowej. Wśród czynników infekcyjnych wymienia się zakażenia wirusowe, które zwykle poprzedzają i otwierają wrota do infekcji bakteryjnych. Patogeny bakteryjne to: Streptococcus pneumoniae (40%), Haemophilus influenza (20-30%) i Moraxella catarrhalis (10-20%).

Czynnikami sprzyjającymi występowaniu ostrego zapalenia ucha środkowego na drodze wstępującej od strony części nosowej gardła są: uwarunkowania związane z wiekiem rozwojowym, odmienności anatomiczne w budowie, przebiegu i położeniu trąbki słuchowe...