Urologia

Nowoczesne leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego 5ARi

lek. Adam Ostrowski

prof. dr hab. n. med. Tomasz Drewa

Klinika Urologii Ogólnej i Onkologicznej, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Tomasz Drewa, Klinika Urologii Ogólnej i Onkologicznej, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. M. Skłodowskiej-Curie 9, 85-094 Bydgoszcz

Leczenie pacjentów z objawami ze strony dolnych dróg moczowych (LUTS – lower urinary tract symptoms) to istotny problem kliniczny. Chociaż powszechna jest wiedza dotycząca stosowania leków z grupy α-adrenolityków (AB – alpha blockers), to nadal wielu lekarzy znacząco obawia się zastosowania inhibitorów 5α-reduktazy w monoterapii lub w terapii skojarzonej. Artykuł ten ma na celu przybliżenie podstawowych założeń terapii z wykorzystaniem finasterydu oraz dutasterydu, jak również obalenie kilku często powtarzanych mitów na temat powyższych leków.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

  • znać mechanizm działania inhibitorów 5α-reduktazy (5ARi – 5α-reductase inhibitors)
  • znać wskazania do stosowania 5ARi
  • mieć wiedzę o możliwościach terapii łagodnego rozrostu gruczołu krokowego w połączeniu z innymi lekami, głównie inhibitorami 5α-reduktazy
  • znać działania niepożądane 5ARi i ich częstotliwość
  • umieć przedstawić pacjentowi plan terapeutyczny wykorzystujący 5ARi

Mechanizm działania

Spośród wszystkich androgenów dihydrotestosteron (DHT) wykazuje najsilniejsze działanie na gruczoł krokowy i najmocniej wpływa na jego łagodny rozrost.1 Tworzony jest z testosteronu z pomocą enzymu 5α-reduktazy (5AR). Wyróżniamy dwa typy powyższego enzymu:

  • typ pierwszy – występuje głównie poza gruczołem krokowym
  • typ drugi – występuje w gruczole krokowym.


Mechanizm działania inhibitorów 5α-reduk-tazy (5ARi) polega na zahamowaniu przemiany testosteronu w dihydrotestosteron. W przypadku finasterydu zablokowany jest jedynie typ drugi 5AR, w przypadku dutasterydu – oba typy. Redukcja stężenia DHT krążącego wynosi 70% w przypadku finasterydu i nawet 98% w przypadku dutasterydu, aczkolwiek stężenie wewnątrz gruczołu krokowego jest zbliżone.2 Zahamowanie DHT indukuje apoptozę komórek endothelium wewnątrz gruczołu krokowego i redukcję jego objętości.

Badanie pacjenta przed włączeniem 5ARi

Wywiad przed włączeniem 5ARi obejmuje:

  • ocenę jakości oddawania moczu
  • występowanie
    • parć naglących
    • nietrzymania moczu
    • częstomoczu dziennego i nocnego.

W zobiektywizowaniu wywiadu może pomóc kwestionariusz International Prostate Symptom Score (IPSS). Istotne są również pytania o nykturię, parcia naglące, a w skrajnym stadium choroby – o nietrzymanie moczu i wystąpienie całkowitego zatrzymania moczu.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Badania dodatkowe

W diagnozowaniu objawów ze strony dolnych dróg moczowych niezwykle istotne jest USG jamy brzusznej z oceną wielkości gruczołu krokowego, występowania trzeciego płata gruczołu [...]

Różnicowanie

W różnicowaniu objawów ze strony dolnych dróg moczowych należy wziąć pod uwagę:

Dawkowanie

Finasteryd stosuje się raz dziennie w dawce 5 mg, natomiast dutasteryd w dawce 0,5 mg również raz dziennie. Czas półtrwania finasterydu to około [...]

Czas potrzebny do zadziałania

Mechanizm działania 5ARi polega na przebudowie gruczołu krokowego. W przeciwieństwie do AB potrzeba minimum 3-6 miesięcy do zaobserwowania efektu klinicznego w postaci [...]

Monoterapia czy terapia skojarzona?

W przypadku objawów o nasileniu średnim do ciężkiego zaleca się rozważenie włączenia terapii skojarzonej AB + 5ARi. Dzięki takiemu podejściu uzyskuje się relatywnie [...]

Wielkość gruczołu krokowego

Ze względu na charakter działania 5ARi efekt terapeutyczny obserwuje się przy objętości gruczołu krokowego przekraczającej 40 ml dla finasterydu oraz 30 [...]

Obniżenie stężenia PSA

Przez zmiany strukturalne zachodzące wewnątrz samego gruczołu krokowego po 6 miesiącach stosowania 5ARi stężenie PSA krążącego w surowicy zmniejsza się do połowy [...]

Działania niepożądane 5ARi

Do najczęstszych działań niepożądanych 5ARi zalicza się: impotencję, zaburzenia wytrysku, zaburzenia libido, ginekomastię. Nie stwierdza się istotnych statystycznie różnic pod względem [...]

Ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego

Silne kontrowersje wzbudziły doniesienia z dużych badań przeprowadzonych z randomizacją sugerujące, że finasteryd może zmniejszać ryzyko raka gruczołu krokowego niskiego ryzyka, jednocześnie zwiększając [...]

Zachowanie ostrożności podczas stosowania 5ARi

Przed zastosowaniem 5ARi należy wykluczyć inne możliwe przyczyny LUTS, w tym m.in.: raka pęcherza moczowego, raka gruczołu krokowego, uropatię zaporową, zapalenie gruczołu [...]

Stosowanie 5ARi przed endoskopową resekcją gruczołu krokowego

Przed zabiegiem endoskopowej resekcji gruczołu krokowego (TURP – transurethral resection of the prostate) można rozpocząć terapię dutasterydem 2-8 tygodni wcześniej lub [...]

Indywidualizacja terapii

Zanim do terapii zostanie włączony lek z grupy AB lub 5ARi, lekarz powinien przeprowadzić z pacjentem rozmowę, w trakcie której przedstawi mu możliwe działania [...]
Do góry