„Wywiad niemożliwy, chory splątany”. Taka informacja często pojawia się w dokumentacji pacjentów w starszym wieku przyjmowanych do szpitala. Stwierdzenie to nie może być wyłącznie uzasadnieniem nieprzeprowadzenia badania podmiotowego, ale powinno stanowić sygnał alarmowy dla lekarza. Dlaczego?

Po pierwsze, zrozumienie zaburzeń świadomości wymaga analizy, czym jest świadomość, a ta jest trudna do satysfakcjonującego zdefiniowania. Po drugie, pod terminem „splątanie” może się kryć wiele znaczeń; potrzeba wnikliwości i wyobraźni, by je zobaczyć. Po trzecie, jest to sytuacja trudna dla lekarza, ale jeszcze trudniejsza dla pacjenta, gdyż związana ze zwiększonym ryzykiem powikłań i zgonu. Przyczyny, czynniki sprzyjające i objawy ostrych zaburzeń świadomości mogą być na tyle różnorodne, że sprzyja to popełnianiu błędów diagnostycznych. Wreszcie, postępowanie terapeutyczne powinno być dostosowane do przyczyny, wsparte wnikliwą i czujną obserwacją oraz pozbawione stereotypowego myślenia. Czy te argumenty są wystarczające, aby porównać stan splątania do czubka góry lodowej, której charakterystyczną cechą jest to, że więcej nie widać, niż widać?