Według danych z literatury różnego rodzaju dysfunkcje pęcherza moczowego występują u ponad 50% pacjentów z cukrzycą. Ich rozpoznanie jest trudne ze względu na złożoną patogenezę i różnorodny obraz kliniczny obejmujący wiele objawów – od zaburzeń kurczliwości po cechy nadreaktywności, które niejednokrotnie doprowadzają do nietrzymania moczu. Zaburzenia te niosą ze sobą poważne konsekwencje i istotnie obniżają jakość życia chorego.

Wprowadzenie

W 1976 r. Frimodt-Møller po raz pierwszy wprowadził pojęcie cystopatii cukrzycowej opisującej zajęcie dolnych dróg moczowych w przebiegu tej choroby.¹ Wówczas problemy z oddawaniem moczu w przebiegu cukrzycy rozumiano klasycznie jako objaw obwodowej, autonomicznej neuropatii powodującej zajęcie aferentnych dróg wstępujących oraz zaburzenia czucia z pęcherza moczowego. Konsekwencją jest zwiększona objętość pęcherza moczowego, pogorszenie jego kurczliwości i zaleganie moczu po mikcji. Obecnie zwraca się jednak uwagę, że są to raczej późne objawy dysfunkcji pęcherza moczowego, znacznie częściej pacjenci zgłaszają objawy z dolnego odcinka układu moczowego (LUTS – lower urinary tract symptoms), takie jak: częste parcie na mocz, nokturia, nietrzymanie moczu. W patogenezie podkreśla się rolę nadreaktywności mięśnia wypieracza, uszkodzenie błony mięśniowej i urotelium.² Są to czynniki sprzyjające występowaniu tzw. zespołu pęcherza nadreaktywnego (ZPN) będącego częstym problemem chorych na cukrzycę. Obraz kliniczny jest dodatkowo komplikowany przez występowanie poliurii czy infekcji układu moczowego typowo związanych z hiperglikemią. Wszystko to sprawia, że dysfunkcja pęcherza moczowego w cukrzycy to rozpoznanie o złożonej patogenezie i różnorodnym obrazie klinicznym obejmującym szeroki zakres objawów – od zaburzeń kurczliwości po cechy nadreaktywności, niejednokrotnie doprowadzające do nietrzymania moczu. Zaburzenia te niosą ze sobą poważne konsekwencje, istotnie obniżając jakość życia chorego.

Skala problemu

Spektrum kliniczne zaburzeń w oddawaniu moczu powodowanych przez cukrzycę od dawna było przedmiotem zainteresowania badaczy, jednak wciąż trudno precyzyjnie określić częstość ich występowania. Dane z literatury wskazują, że różnego rodzaju dysfunkcje pęcherza moczowego dotyczą ponad 50% pacjentów z cukrzycą.^3,4 Według różnych autorów nietrzymanie moczu stwierdza się u 17-24% kobiet chorujących na cukrzycę,^5,6 a LUTS nawet u 40-67% pacjentów.^4,7 Objawy te mogą mieć jednak rozmaite podłoże i niejednokrotnie są niezależne od choroby zasadniczej. W wielu badaniach nie uwzględniano stopnia wyrównania cukrzycy, istnienia nefropatii i neuropatii cukrzycowej, wieku, otyłości czy liczby porodów jako czynników potencjalnie wpływających na dolegliwości z dolnych dróg moczowych. Dane pochodzą głównie z badań obserwacyjnych i ankietowych. Kolejne utrudnienie stanowi to, że u większości pacjentów dysfunkcja pęcherza moczowego przebiega bezobjawowo i może być wykryta jedynie za pomocą testów diagnostycznych.