Obecnie odnotowuje się powszechny niedobór witaminy D w prawie każdej grupie wiekowej. Wiele chorób układu pokarmowego wiąże się z zaburzeniami wchłaniania i metabolizmu tej witaminy. Zalicza się do nich: chorobę trzewną, choroby wątroby, a także nieswoiste zapalenia jelit. Wiele doniesień naukowych opisuje niezwykle korzystny wpływ suplementacji witaminy D w chorobach przewodu pokarmowego. Wnioski niektórych badań wydają się wymagać dalszych analiz i długoterminowej obserwacji. Rutynowe oznaczanie stężenia witaminy D w surowicy pacjentów cierpiących na nieswoiste zapalenia jelit oraz choroby wątroby wskazane jest w przypadku każdego nowego rozpoznania. Pozwoli to na szybkie wdrożenie właściwej suplementacji.

Wprowadzenie

Rola witaminy D i skutki jej niedoboru w różnych schorzeniach są szeroko opisywane w piśmiennictwie naukowym. Autorzy pragną przybliżyć znaczenie witaminy D w gastroenterologii, zwłaszcza w wybranych chorobach jelit oraz wątroby. Niedobór witaminy D jest jednym z prawdopodobnych mechanizmów przyczyniających się do rozwoju nieswoistych zapaleń jelit, a jej niskie stężenie może mieć istotny wpływ na przebieg tych chorób, pogarsza rokowanie, utrudnia odpowiedź na terapię i może mieć związek z ryzykiem rozwoju raka.

Rola witaminy D w nieswoistych chorobach zapalnych jelit

Choroby przewodu pokarmowego, w których występują zaburzenia wchłaniania witaminy D prowadzące do jej niedoboru, to nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) oraz choroba trzewna.

Wyniki badań dotyczących roli witaminy D są niejednoznaczne, gdyż w różnych pracach oznaczane są różne jej metabolity.

Z informacji z większości laboratoriów oraz z danych cytowanych w doniesieniach naukowych wynika, że oznacza się stężenie 25(OH) witaminy D [25(OH)D]. W surowicy można oznaczyć zarówno stężenie 25(OH)D, jak i stężenie aktywnej postaci 1,25(OH)-dihydroksywitaminy D [1,25(OH)2D]. Okres półtrwania 1,25(OH)2D wynosi 6-8 godzin, co powoduje dobowe wahania stężenia we krwi, dlatego też głównie korzysta się z pomiaru stężenia 25(OH)D. Oznaczanie stężenia 1,25(OH)2D jest również droższe i bardziej skomplikowane od oznaczenia stężenia 25(OH)D.

Okres półtrwania 25(OH)D wynosi 3 tygodnie i jest uznawany za najlepszy wykładnik zaopatrzenia organizmu w witaminę D, informuje o dostępności substratu dla lokalnej syntezy aktywnego biologicznie 1,25(OH)2D.¹ Stężenie 25(OH)D w surowicy wyraża się w nanogramach na mililitr lub w nanomolach na litr (1 ng/ml = 2,5 nmol/l).

Konwersja 25(OH)D do aktywnej 1,25-dihydroksywitaminy D [1,25(OH) D] następuje dzięki aktywacji 1-α-hydroksylazy przy udziale enzymu CYP27B1.2,3