Geriatria
Zaburzenia chodu i równowagi u osób starszych
lek. Lidia Kiryła
dr hab. n. med. Izabela Domitrz
- Ocena chodu należy do podstawowych elementów badania neurologicznego i powinna zacząć się już przy wejściu pacjenta do gabinetu lekarskiego
- Przyczyny zaburzeń chodu u osób starszych są zróżnicowane, często wieloczynnikowe (choroby OUN i obwodowego układu nerwowego, sercowo-naczyniowe, układu kostnego)
- Niektóre schorzenia wywołujące objawy można leczyć, ale wiele z nich ma charakter postępujący i jedyną metodą terapii jest postępowanie objawowe. Istotną rolę odgrywa zapobieganie upadkom i urazom
Chód jest złożoną funkcją ruchową, której kontrola wymaga współdziałania wielu struktur układu nerwowego: układu proprioceptywnego, przedsionkowego, wzrokowego, rdzenia kręgowego, pnia mózgu, jąder podkorowych, móżdżku i kory mózgowej. Poza układem nerwowym również prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego oraz krążeniowo-oddechowego zapewnia poprawny chód. Zaburzenia chodu są częstym objawem chorób układu nerwowego, szczególnie u osób w wieku podeszłym. Częstość ich występowania wzrasta wraz z wiekiem, z około 10% u osób w wieku 60-69 lat do ponad 60% u osób w wieku ponad 80 lat1. Najpoważniejszym skutkiem są upadki i związane z nimi urazy, które mogą przyczynić się do zgonu pacjenta. Szacuje się, że przypadkowe urazy są piątą przyczyną zgonu u osób w wieku podeszłym, po chorobach sercowo-naczyniowych, nowotworowych, udarach mózgowych oraz chorobach układu oddechowego2.
Powszechnie uważa się, że wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia sprawności chodu, co jest nieuchronną konsekwencją starzenia się. Chód pacjenta w wieku podeszłym jest zazwyczaj powolny, ostrożny. Badanie kliniczne często nie ujawnia żadnych specyficznych odchyleń, co dodatkowo potwierdza, że jest to normalną cechą starzenia się. Niemniej do 20% pacjentów w wieku bardzo podeszłym zachowuje prawidłowy chód, stąd nieprawidłowości w tym zakresie nie są nieuniknioną cechą starości. Można podejrzewać, że dysfunkcje chodu i postawy w rzeczywistości są wczesnym objawem określonej patologii, a w szczególności zaburzeń przedsionkowych, dyskretnych zmian w istocie białej mózgu czy zaburzeń widzenia1,2.
Ocena chodu należy do podstawowych elementów badania neurologicznego i zaczyna się już przy wejściu pacjenta do gabinetu lekarskiego. Rodzaje zaburzeń chodu wskazujące na określoną dysfunkcję układu nerwowego przedstawiono w tabeli 1.
Przyczynami zaburzeń chodu i równowagi u osób starszych bardzo często są choroby ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, które mogą doprowadzić do wystąpienia jednego z wymienionych w tabeli 1 wzorców chodu. Należy jednak podkreślić, że do niep...
