Obserwuje się wzrost śmiertelności z powodu chorób wątroby – w latach 1970-2010 w Wielkiej Brytanii osiągnął on 400%¹. Powodem tego zjawiska jest zwiększenie się zachorowalności na alkoholową chorobę wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby i wirusowe zapalenie wątroby. Choroby wątroby przebiegają skrycie, objawy pojawiają się w momencie wystąpienia cech niewydolności narządu lub nadciśnienia wrotnego. Istotne znaczenie ma diagnostyka na etapie przedobjawowym, gdy można podjąć kroki terapeutyczne w celu zahamowania postępu choroby. Diagnostyka ta opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych, które w połączeniu ze szczegółowo zebranymi wywiadami i wynikami badań obrazowych pozwalają na ustalenie właściwego rozpoznania. Badania laboratoryjne dotyczące wątroby można podzielić na świadczące o jej uszkodzeniu, metabolizmie, określające jej funkcję syntetyczną oraz stopień włóknienia miąższu. Do pierwszej grupy zaliczamy przede wszystkim takie parametry, jak: aminotransferazę alaninową (AlAT – alanine aminotransferase), aminotransferazę asparaginianową (AspAT – aspartate aminotransferase), fosfatazę zasadową (ALP – alkaline phosphatase) i γ-glutamylotranspeptydazę (GGTP – γ-glutamyltranspeptidase). Funkcje metaboliczne określa stężenie bilirubiny całkowitej, zdolność do sprawnego syntetyzowania – stężenie albumin w surowicy oraz czas protrombinowy, zaś o procesie włóknienia świadczą zestawy testów, za pomocą których ocenia się stężenie kwasu hialuronowego, kolagenu typu IV, prokolagenu III i lamininy, lub elastografia.

Markery uszkodzenia wątroby

Tradycyjnie proces uszkodzenia dzielimy na defekt komórki wątrobowej oraz cholestazę, czyli proces zahamowania czynności wydzielniczej wątroby lub sprawnego odpływu żółci. Wraz z uszkodzeniem komórki wątrobowej do surowicy przedostaje się jej zawartość, czego odzwierciedleniem jest wzrost aktywności aminotransferaz. Cholestaza wiąże się ze znacznym wzrostem aktywności ALP, GGTP oraz 5-nukleotydazy. Wstępna analiza tych wszystkich parametrów pozwala na wyjściowe zakwalifikowanie charakteru uszkodzenia wątroby (tab. 1).