Farmakoterapia
Probiotyki – wiedza oparta na dowodach
dr hab. n. med. Ewa Rudnicka-Drożak
- Żywność prozdrowotna, suplementy diety i leki działające profilaktycznie lub leczniczo w konkretnych jednostkach chorobowych mogą zawierać probiotyki, prebiotyki i synbiotyki
- Działania niepożądane probiotyków występują rzadko, głównie u pacjentów z obniżoną odpornością i przewlekle chorych
- Zlecając probiotyki, trzeba uwzględnić ich interakcję z innymi lekami (np. z warfaryną, antybiotykiem, lekami przeciwgrzybiczymi)
Organizm dorosłego człowieka jest zamieszkany przez około 10 000 komórek różnorodnych bakterii, co stanowi 10 razy większą liczbę niż całkowita liczba komórek w naszym organizmie. Tę ogromną populację określamy terminem mikrobioty (mikrobiomu). Jest to niezwykle złożony ekosystem, w skład którego wchodzą bakterie, eukariota i wirusy oraz ich geny. Pod względem genetycznym szacuje się, że liczba genów tworzących mikrobiotę jest ok. 150 razy większa niż liczba genów ludzkich i wynosi ok. 3 mln1. Rola i skład tego ekosystemu są bardzo zróżnicowane i jakiekolwiek zaburzenia w homeostazie mikrobiomu są przyczyną dysfunkcji lub choroby.
W artykule opisano zastosowanie probiotyków w leczeniu i profilaktyce różnych schorzeń zgodnie z wiedzą opartą na dowodach (EBM – evidence based medicine).
Skład i funkcje mikrobioty
Najliczniej skolonizowany przez mikroorganizmy jest przewód pokarmowy – bytuje tam około 70% wszystkich mikroorganizmów. W jelitach występują następujące grupy bakterii:
- bakterie tlenowe: Enterobacteriaceae, Staphylococcus, Bacillus, Pseudomonas
- bakterie beztlenowe: Bacteroidaceae, Eubacterium, Peptococcaceae
- pałeczki kwasu mlekowego: Bifidobacterium, Lactobacillus – o szczególnym znaczeniu ochronnym.
Wyróżnia się trzy zasadnicze funkcje mikrobioty:
- metaboliczną
- troficzną
- ochronną.
Funkcja metaboliczna polega na rozkładzie i fermentacji resztek pokarmowych, a także syntezie między innymi witamin (B1, B2, B12, K, kwasu nikotynowego) oraz udziale w procesie biotransformacji żółci.
Funkcja troficzna wyraża się zapewnieniem równowagi układu odpornościowego oraz kontroli ciągłości nabłonka przewodu pokarmowego.
Funkcja ochronna poprzez działanie antagonistyczne w stosunku do patogenów zapobiega ich rozprzestrzenianiu. Kolejnym mechanizmem ochronnym przed patogenami jest konkurencja o miejsce wiązania i substancje odżywcze2.
Mikrobiota każdego człowieka rozwija się wraz z nim, zmienia swój skład w odpowiedzi na otaczające środowisko, przy czym najbardziej dynamiczne zmiany zachodzą w pierwszych miesiącach życia. Na pierwotne zasiedlenie przewodu pokarmowego noworodka ...
