Poniższy artykuł stanowi omówienie i komentarz do opublikowanego w grudniu 2018 r. stanowiska naukowego American Heart Association (AHA) na temat bezpieczeństwa stosowania statyn¹. Dokument ten w sposób wszechstronny omawia zagadnienie możliwych działań niepożądanych związanych z tą grupą leków. Z uwagi na dużą liczbę pacjentów, którzy mają wskazania do przyjmowania statyn, ale też wobec rosnących obaw związanych ze stosowaniem tej grupy leków i krążących w mediach fałszywych informacji poniższy artykuł może okazać się pomocny dla lekarzy praktyków, ponieważ jasno wskazuje korzyści oraz przedstawia w sposób obiektywny ryzyko i zasady postępowania w przypadku wystąpienia działań niepożądanych statyn.

Wprowadzenie

Statyny to jedne z najczęściej stosowanych leków. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych przyjmuje je więcej niż 25% populacji powyżej 40 r.ż., co stanowi ponad 25 mln osób². Statyny obniżają ryzyko sercowo-naczyniowe, redukując częstość zawałów serca, udarów mózgu i innych zdarzeń sercowo-naczyniowych³. Niestety, coraz więcej pacjentów rezygnuje z przewlekłej terapii statynami z uwagi na złą tolerancję leków z tej grupy bądź w ogóle jej nie podejmuje z obawy przed działaniami niepożądanymi⁴. W niniejszym artykule omówione zostaną z podziałem na poszczególne układy narządów rzeczywiste działania niepożądane statyn, jak również te, których związku z terapią statynami nie dowiedziono. Przeanalizowane zostaną ponadto interakcje z innymi lekami, a także bezpieczeństwo stosowania statyn w różnych grupach pacjentów.

Działania niepożądane

Układ mięśniowy

Narządem najczęściej kojarzonym z działaniem niepożądanym statyn są mięśnie. Autorzy dokumentu AHA najwięcej miejsca poświęcają temu zagadnieniu, gdyż wzbudza ono największe obawy¹. Objawy ze strony mięśni wywołane statynami są zazwyczaj obustronne, symetryczne i ograniczone do mięśni szkieletowych⁵. Najczęściej skargi dotyczą proksymalnych mięśni szkieletowych – zginaczy uda, mięśni obręczy ramiennej, czasem bóle są lokalizowane w dolnej części pleców. Typowo objawy ze strony mięśni związane ze stosowaniem statyn pojawiają się kilka miesięcy po ich wprowadzeniu do terapii, zwiększeniu dawki lub dołączeniu leku, który może wchodzić w interakcję ze statyną.