Laryngologia

Przyczyny suchości błony śluzowej gardła

dr hab. n. med. prof. nadzw. UM Hanna Zielińska-Bliźniewska1
prof. zw. dr hab. n. med. Jurek Olszewski2

1Zakład Alergologii i Rehabilitacji Oddechowej II Katedry Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii II Katedry Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Adres do korespondencji: prof. zw. dr hab. n. med. Jurek Olszewski, Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii II Katedry Otolaryngologii, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź, tel. 42 639 35 80, faks 42 639 35 80, e-mail: jurek.olszewski@umed.lodz.pl

  • Opisanie zewnętrznych/środowiskowych, jatrogennych i miejscowych oraz ogólnoustrojowych przyczyn suchości jamy ustnej
  • Wpływ kserostomii na powstanie innych zaburzeń oraz na pogorszenie jakości życia pacjentów
  • Podstawa leczenia kserostomii to identyfikacja przyczyny tego zaburzenia oraz właściwa edukacja pacjenta

Suchość błony śluzowej jamy ustnej i gardła należy traktować raczej jako objaw aniżeli odrębną jednostkę chorobową. Kserostomia, czyli suchość błony śluzowej jamy ustnej i gardła, występuje u 5,5-46% populacji, częściej u osób starszych1,2. Z tym problemem zmagają się częściej kobiety niż mężczyźni3. Można mówić zarówno o prawdziwej kserostomii będącej wynikiem niewystarczającego wydzielania śliny przez ślinianki, jak i występującej znacznie częściej kserostomii objawowej czy też pseudokserostomii pojawiającej się u pacjentów jako subiektywne odczucie mimo prawidłowej funkcji gruczołów ślinowych4,5.

Ślina odgrywa istotną rolę ochronną w jamie ustnej i wiadomo, że zmniejszenie jej ilości zwiększa ryzyko chorób jamy ustnej i gardła6. Dzienne wydzielanie śliny u zdrowego dorosłego człowieka wynosi 1000-1500 cm3 na dobę. Istnieją różnice w wydzielaniu śliny w cyklu dobowym. Jest ono bliskie zeru podczas snu, niewielkie rano i znacznie zwiększone po południu6.

Szybkość przepływu niestymulowanego (spoczynkowego) śliny wynosi 0,3 ml/min, podczas gdy w czasie snu 0,1 ml/min, a w trakcie żucia wzrasta do 4,0-5,0 ml/min6,7. Duże gruczoły ślinowe (ślinianka przyuszna i podżuchwowa) wytwarzają ok. 90% śliny. 7% śliny wytwarzane jest przez drobne gruczoły ślinowe błony śluzowej, a 3% przez śliniankę podjęzykową6. Zahamowanie wydzielania śliny występuje w wyniku:

  • odwodnienia i hipowolemii
  • chorób dużych gruczołów ślinowych
  • uszkodzeń błony śluzowej po napromienianiu nowotworów złośliwych głowy i szyi
  • stosowania leków.


Suchości w jamie ustnej i gardle często towarzyszą: uczucie łaskotania, drapania, pieczenia w gardle, dyskomfort podczas połykania czy mówienia, częste pochrząkiwanie, a nawet przykry zapach z ust (halitosis)7.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie najczęstszych przyczyn suchości błony śluzowej jamy ustnej i gardła.

Etiologia suchości błony śluzowej jamy ustnej i gardła

Wśród przyczyn suchości błony śluzowej jamy ustnej i gardła możemy wyróżnić przyczyny: zewnętrzne/środowiskowe, jatrogenne i miejscowe oraz ogólnoustrojowe, takie jak problemy endokrynologiczne, autoimmunologiczne lub infekcje.

Przyczyny zewnętrzne/środowiskowe

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Postępowanie w celu złagodzenia objawu suchości w jamie ustnej

Leczenie suchości błony śluzowej jamy ustnej i gardła powinno rozpoczynać się od właściwej edukacji pacjenta i identyfikacji przyczyny tego zaburzenia.

Podsumowanie

Kserostomia powoduje dysfagię, zaburzenia smaku i dyzartrię, wpływając na jakość życia pacjenta1,2,4. Pacjenci mają również nieprzyjemną, zmienioną percepcję smaku, nieświeży oddech, często [...]

Do góry