Głównym hormonem syntetyzowanym i wydzielanym przez tarczycę jest tyroksyna (T4), która w tkankach obwodowych ulega dejodynacji do trijodotyroniny (T3). Hormony te odgrywają niezwykle istotną rolę w metabolizmie człowieka, warunkują prawidłowy rozwój organizmu, wpływają na układ krążenia i układ nerwowy, regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i wapniowo-fosforanową oraz metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Zarówno nadmiar, jak i niedobór hormonów tarczycy wpływa negatywnie na funkcję wielu układów, samopoczucie i metabolizm, może także zagrażać życiu pacjenta, dlatego prawidłowa i szybka diagnostyka zaburzeń funkcji tarczycy jest niezwykle istotna, choć czasami utrudniona ze względu na choroby współistniejące, stosowane leki lub ciążę. W praktyce klinicznej diagnostyka zaburzeń czynności tarczycy opiera się na oznaczaniu stężeń tyreotropiny (TSH – thyroid stimulating hormone), wolnej tyroksyny (fT4 – free thyroxine), wolnej trijodotyroniny (fT3 – free triiodothyronine) oraz przeciwciał przeciwtarczycowych. Często wykonywanym badaniem dodatkowym jest USG tarczycy. W niektórych przypadkach stosujemy także scyntygrafię tarczycy oraz biopsję aspiracyjną cienkoigłową celowaną (BACC).

Typowe objawy zaburzeń czynności tarczycy są łatwe do zdiagnozowania, a znajomość podstawowych objawów biochemicznych oraz odchyleń w badaniu USG tarczycy ułatwia ustalenie wstępnego rozpoznania. Leczenie zaburzeń czynności tarczycy powinno być jednak prowadzone przez specjalistę endokrynologa.

Z epidemiologicznego punktu widzenia najistotniejsze zaburzenia czynności i budowy tarczycy to:

• nadczynność tarczycy o podłożu autoimmunologicznym albo na tle wola guzowatego nadczynnego
• niedoczynność tarczycy na tle przewlekłego, autoimmunologicznego zapalenia tarczycy
• wole guzowate obojętne.

Nadczynność tarczycy

Kiedy podejrzewać nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) jest to zespół objawów chorobowych będących następstwem wzrostu stężenia hormonów tarczycy w surowicy na skutek zwiększenia syntezy, zaburzeń w metabolizmie, zaburzonej czynności receptorów lub przedawkowania tyroksyny w trakcie leczenia. Występuje u około 2% dorosłych. W krajach o wysokiej podaży jodu jej najczęstszą przyczyną jest choroba Gravesa-Basedowa (około 75%) oraz wole guzowate nadczynne (20%), a pozostałe przyczyny to zapalenia i nowotwory tarczycy. Występuje 5-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.