Wytyczne w praktyce

Antybiotykoterapia w szpitalnym zapaleniu płuc – wytyczne NICE 2019

dr hab. n. med. Szczepan Cofta
lek. Hanna Winiarska

Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Szczepan Cofta

Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej,

Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego,

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

ul. Szamarzewskiego 84, 60-569 Poznań

e-mail: szczepan.cofta@skpp.edu.pl

  • Omówienie wytycznych NICE z września 2019 r. systematyzujących wiedzę na temat postępowania przeciwdrobnoustrojowego w zapaleniach płuc
  • Konieczność doboru terapii na podstawie stanu pacjenta, oceny antybiotykooporności patogenów i danych na temat lokalnej sytuacji mikrobiologicznej
  • Zasady stosowania farmakoterapii (wybór leku i drogi podania oraz długość leczenia)

Szpitalne zapalenie płuc (HAP – hospital acquired pneumonia) rozpoznawane jest wówczas, gdy objawy zapalenia płuc wystąpią u niezaintubowanego chorego po minimum 48 godzinach od momentu przyjęcia do szpitala1,2. Do zdiagnozowania HAP niezbędne jest ponadto spełnienie kryteriów klinicznych i radiologicznych. Wśród kryteriów klinicznych wymienia się:

  • wzrost temperatury ciała do co najmniej 38 stopni Celsjusza
  • leukocytozę lub leukopenię
  • pojawienie się lub zwiększenie ilości ropnej wydzieliny w oskrzelach.

Do ustalenia rozpoznania wystarczy spełnienie co najmniej dwóch z powyższych. Do kryteriów radiologicznych należy stwierdzenie obecności bądź progresji zmian naciekowych płuc2.

Szpitalne zapalenia płuc dotyczą 1,6% hospitalizowanych pacjentów i stanowią najczęstszą (około 20%) postać zakażeń wewnątrzszpitalnych3.

W związku z narastającą wśród bakterii antybiotykoopornością zasadne staje się systematyczne uaktualnianie wytycznych dotyczących leczenia chorób bakteryjnych, w tym szpitalnych zapaleń płuc. Brytyjska organizacja The National Institute for Health and Care Excellence (NICE) zajmuje się między innymi tworzeniem wytycznych dotyczących diagnostyki i terapii wielu chorób, także pulmonologicznych. Poprzedni dokument odnoszący się do postępowania w zapaleniach płuc został wydany w 2014 r.4. Ponieważ konieczna okazała się aktualizacja zawartych weń wytycznych, we wrześniu 2019 r. wydano dokument dotyczący antybiotykoterapii w szpitalnym zapaleniu płuc1, którego szczegóły zostaną omówione poniżej.

Czynniki wpływające na wybór antybiotyku

Przy doborze antybiotyku, zgodnie z wytycznymi NICE, lekarze powinni brać pod uwagę następujące przesłanki1:

  • nasilenie objawów
  • długość hospitalizacji przed wystąpieniem objawów.

Czynnik etiologiczny i związane z nim ryzyko zgonu w przebiegu szpitalnego zapalenia płuc zależy między innymi od czasu, jaki upłynął pomiędzy przyjęciem do szpitala a pierwszymi objawami zakażenia dolnego odcinka układu oddechowego. Przyczyną szp...

Kolejne przesłanki, które należy wziąć pod uwagę, wybierając antybiotyk, to:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czynniki wpływające na wybór antybiotyku

Przy doborze antybiotyku, zgodnie z wytycznymi NICE, lekarze powinni brać pod uwagę następujące przesłanki1:

Antybiotykoterapia empiryczna

Wybór antybiotykoterapii empirycznej zależy od doby hospitalizacji, w której rozpoczęły się objawy zakażenia. Jak wspominano powyżej, w pierwszych dniach pobytu w szpitalu czynniki etiologiczne [...]

Antybiotyki o szerokim zakresie działania

Autorzy wytycznych NICE wielokrotnie podkreślają konieczność stosowania antybiotyków o możliwie najwęższym zakresie działania. Zwracają uwagę na niewystępowanie różnic w 28-dniowej śmiertelności pacjentów z HAP [...]

Środki ostrożności przy stosowaniu antybiotykoterapii

Autorzy wytycznych NICE przypominają także o środkach ostrożności przy stosowaniu poszczególnych grup antybiotyków:

Podsumowanie

Autorzy zaleceń NICE kładą duży nacisk na organizację opieki zdrowotnej. Wielokrotnie podkreślana jest w nich rola mikrobiologa szpitalnego jako członka zespołu klinicznego1,9. [...]

Do góry