Temat numeru

Biegunka podróżnych

dr n. med., mgr prawa Marta Rorat1,3,4

lek. Jakub Zelig2

1Oddział I Zakaźny, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu

2Oddział II Zakaźny, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu

3Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

4Zakład Prawa Medycznego, Katedra Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

dr n. med. Marta Rorat

Zakład Prawa Medycznego, Katedra Medycyny Sądowej

Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

ul. J. Mikulicza-Radeckiego 4, 50-345 Wrocław

e-mail: marta.rorat@gmail.com

  • Czynniki ryzyka wystąpienia biegunki podróżnych i metody prewencji (dieta, chemioprofilaktyka, szczepienia)
  • Najczęściej występujące objawy kliniczne i możliwe powikłania (m.in. biegunka wodnista, krwista, zespół jelita drażliwego)
  • Zasady diagnostyki i postępowania terapeutycznego

Biegunka należy do najczęstszych i najbardziej przewidywalnych problemów zdrowotnych osób podróżujących. Prawdopodobieństwo zachorowania zależy głównie od miejsca docelowego, pory roku, warunków podróży i czasu jej trwania1. Szacuje się, że ryzyko zachorowania podczas 2-tygodniowej podróży wynosi 10-40%2. Rocznie na świecie na biegunkę podróżnych zapada ok. 40 mln osób. Schorzenie dotyczy zazwyczaj podróżujących z krajów rozwiniętych do rejonów o niskim lub średnim dochodzie, zwłaszcza do obszarów tropikalnych i subtropikalnych3. Bakterie stanowią do 90% wszystkich przypadków biegunki podróżnych o zidentyfikowanym czynniku etiologicznym. Z punktu widzenia zdrowia publicznego osoby podróżujące stanowią istotny wektor transmisji nowych i wielolekoopornych enteropatogenów3.

Tradycyjne zalecenia, aby spożywać pokarmy ugotowane, usmażone i obrane (albo o nich zapomnieć), nie są wystarczające, by uniknąć zachorowania. Nieprzestrzeganie higieny w lokalnych restauracjach i na straganach należy do najistotniejszych czynników ryzyka1. Choć w większości przypadków biegunka podróżnych ma charakter samo­ogra­niczający, może powodować wiele niepożądanych konsekwencji, w tym utratę czasu i okazji do zwiedzania, konieczność zmiany planów/trasy, korzystania z lokalnej opieki medycznej, a nawet hospitalizacji2,4. U około 10% osób może dojść do rozwoju powikłań w postaci przetrwałej biegunki lub poinfekcyjnego zespołu jelita drażliwego5. W ostatnim czasie zmieniły się zalecenia dotyczące zarówno profilaktyki, jak i leczenia biegunki podróżnych4-6. Pacjenci mogą odnieść korzyści ze specjalistycznych konsultacji przed podróżą w związku z edukacją dotyczącą zasad postępowania z wodą i żywnością, szczepień ochronnych czy samoleczenia biegunki. Postępowanie terapeutyczne zależy od stopnia nasilenia objawów, co należy przedyskutować z pacjentem3,7.

Definicje

Biegunka podróżnych (klasyczna definicja) rozpoznawana jest w trakcie podróży lub tuż po jej zakończeniu (do 10-14 dni), gdy chory oddaje 3 lub więcej luźnych/nieuformowanych stolców w ciągu doby (albo więcej niż normalnie) bądź gdy występuje co najmniej 1 luźny stolec na dobę wraz z towarzyszącymi objawami, takimi jak: krew w stolcu, skurcze lub ból brzucha, nudności, wymioty, gorączka1,5.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia

Biegunka podróżnych stanowi dominujący problem zdrowotny związany z podróżą, choć obserwuje się istotny spadek zapadalności w porównaniu z ubiegłym stuleciem – z 65% do 10-40%2,9. [...]

Czynniki ryzyka

Równie istotne jak kraj oraz miejscowość docelowa jest konkretne miejsce, w którym osoba podróżująca będzie przebywać – różnice w zakresie ryzyka nabycia biegunki [...]

Źródło zakażenia, etiologia

Do zakażenia dochodzi najczęściej w styczności z wodą lub żywnością w trakcie podróży lub w miejscu docelowym. Dotyczy to nie tylko wody pitnej, lecz także [...]

Obraz kliniczny i powikłania

Przebieg biegunki podróżnych jest zazwyczaj łagodny do umiarkowanego, co sprawia, że większość podróżujących nie musi zmieniać swoich planów, a objawy ustępują samoistnie. [...]

Diagnostyka

Większość osób, u których wystąpiła biegunka podróżnych, w krótkim czasie wraca do zdrowia i nie wymaga ani nie poszukuje pomocy medycznej. W przypadkach o umiarkowanym albo [...]

Zapobieganie

Choć sensowne z biologicznego punktu widzenia, w praktyce, poza niektórymi infekcjami pasożytniczymi, zazwyczaj nie redukują ryzyka nabycia biegunki podróżnych. Pojawiają się jednak doniesienia [...]

Leczenie

Odróżnienie biegunki wirusowej od bakteryjnej na podstawie objawów klinicznych jest często niemożliwe, dlatego podejmując decyzję o leczeniu, należy przede wszystkim kierować się [...]

Podsumowanie

Do najistotniejszych środowiskowych czynników ryzyka wystąpienia biegunki podróżnych należą: miejsce docelowe i czas trwania ekspozycji, podczas gdy wiek jest kluczowym czynnikiem ze [...]

Do góry