Zaburzenia metabolizmu, szczególnie w powiązaniu z otyłością, i starzenie się ogólnej populacji to główne przyczyny występowania wielu zjawisk patofizjologicznych prowadzących do zdefiniowanych chorób. Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS), najczęściej występująca choroba układu kostno-stawowego, stanowi przyczynę bólu i powód do interwencji ortopedycznych. Często traktuje się ją jako nieuchronne powikłanie wieku podeszłego. Dna moczanowa (DM), choroba opisywana już w starożytności, również częściej jest kojarzona z obrazem starszego otyłego mężczyzny, a nie postrzegana jako narastający problem w codziennej praktyce lekarskiej dotyczący osób w różnych przedziałach wiekowych i uzależniony od stylu życia pacjenta, wpływu leków czy uwarunkowań genetycznych. Nierzadko mamy do czynienia ze współwystępowaniem obu tych chorób u jednego pacjenta.

Świadomość, że obie choroby mogą dotyczyć osób w różnym wieku zależnie od czynników ryzyka ich wystąpienia, i fakt, że rozwój jednej nie wyklucza rozpoznania drugiej, mogą poprawić skuteczność leczenia i uchronić przed trwałymi zmianami destrukcyjnymi stawów oraz niepełnosprawnością.

Niniejszy artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na możliwość współwystępowania choroby zwyrodnieniowej stawów i dny moczanowej, których częstość – szczególnie w populacji zachodniej i krajach wysoko rozwiniętych – istotnie się zwiększa i można je zaliczyć do chorób cywilizacyjnych.

Definicje i epidemiologia

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Według definicji World Health Organization (WHO) choroba zwyrodnieniowa stawów charakteryzuje się destrukcją chrząstki stawowej, która przyczynia się do zwężenia przestrzeni stawowej aż do zetknięcia się kości, co powoduje ból, sztywność stawu i upośledzenie w nim ruchu. Choroba zwyrodnieniowa stawów może również uszkadzać więzadła, łąkotki i mięśnie. Destrukcja tkanki kostnej może powodować powstawanie wolnych fragmentów kości lub chrząstki, które unoszą się w przestrzeni stawowej jako tzw. wolne ciała stawowe i dodatkowo nasilają ból. Mogą pojawić się charakterystyczne dla ChZS ostrogi kostne lub osteofity, które powodują dodatkowy ból i dalsze ograniczenie ruchu¹.