Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Szczepienia ciężarnych

lek. Monika Karlikowska-Skwarnik1

1Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

dr hab. n. med. Ernest Kuchar2

2Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Ernest Kuchar

Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym,

Warszawski Uniwersytet Medyczny,

Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny

ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa

  • Bezpieczeństwo szczepień ciężarnych potwierdzono w badaniach klinicznych; zarówno polskie, jak i światowe rekomendacje zalecają każdej ciężarnej szczepienie przeciwko grypie, tężcowi, błonicy i krztuścowi
  • W wybranych sytuacjach może być wskazane szczepienie m.in. przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A lub B
  • Z uwagi na ryzyko dla płodu kobiety w ciąży nie powinny otrzymywać szczepień zawierających żywe, atenuowane wirusy (poza wyjątkowymi sytuacjami)

Opieka zdrowotna nad kobietami w wieku prokreacyjnym powinna obejmować skuteczne działania profilaktyczne w zakresie zakażeń, umożliwiające bezpieczne prowadzenie ewentualnej ciąży, porodu i połogu, a także zapewniające ochronę nowo narodzonego dziecka przez pierwsze miesiące jego życia. Głównym filarem tej strategii są szczepienia ochronne, których organizacja i realizacja powinny się rozpocząć już na etapie planowania ciąży. Zadaniem zarówno lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, jak i ginekologów-położników sprawujących opiekę nad przyszłą matką powinna być szeroka edukacja pacjentek w zakresie bezpieczeństwa szczepień ochronnych przed ciążą i w jej czasie, a także omówienie korzyści wynikających z ich stosowania. Ustalenie planu szczepień ochronnych młodej kobiety pozwoli na ograniczenie zagrożeń związanych z zakażeniami zarówno dla niej samej, jak i dla rozwijającego się dziecka. Biorąc pod uwagę, że polski Program Szczepień Ochronnych (PSO) przewiduje ostatnią obowiązkową wizytę szczepienną w 19 r.ż., wydaje się to dobry moment, aby przypomnieć młodej kobiecie o zaleceniu regularnego stosowania dawek przypominających niektórych szczepionek, ocenić potrzebę uzupełnienia braków, a także wskazać na szczepienia zalecane, które warto zrealizować w zależności od potrzeb i stylu życia pacjenta – zwłaszcza przyszłej matki.

Dorośli pacjenci otrzymują zdecydowanie za mało informacji na temat potrzeby kontynuowania szczepień ochronnych i często żyją w błędnym przekonaniu, że immunizacja przeprowadzona w okresie dziecięcym działa przez całe dalsze życie. Szczepienia zalecane nie cieszą się w polskiej populacji dorosłych dużym zainteresowaniem. Przykładowo, według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) szczepienie na grypę w Polsce jest realizowane od niemal dekady na podobnym, dramatycznie niskim poziomie – około 25/1000 osób. Wśród młodzieży i dorosłych w wieku 15-64 lat odsetek szczepionych jest jeszcze mniejszy i wynosi ok. 15/1000 osób1 mimo zgłaszanych corocznie kilku milionów zachorowań na grypę. Biorąc pod uwagę następstwa zdrowotne i społeczne grypy (tj. absencję w miejscu pracy, ryzyko hospitalizacji, konieczność korzystania z porad lekarskich oraz ponoszenia kosztów związanych z leczeniem), wydaje się, że profilaktyka za pomocą szczepień ochronnych powinna być zdecydowanie częściej rekomendowana i cieszyć się większym zainteresowaniem społecznym.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Bezpieczeństwo szczepień stosowanych w czasie ciąży

W 2014 r. World Health Organization (WHO) opublikowała dokument będący przeglądem dostępnej literatury oceniającej bezpieczeństwo szczepień ochronnych ciężarnych. Na jego treść składa [...]

Szczepienia zalecane w ciąży

Polski Program Szczepień Ochronnych na 2020 r. zaleca kobietom w ciąży szczepienia przeciwko grypie, a także błonicy, tężcowi i krztuścowi4. Są to szczepienia zalecane, [...]

Jak rozmawiać o szczepieniach w ciąży?

Podczas rozmowy z ciężarną warto poruszyć kilka kwestii mogących pomóc przyszłej mamie zdecydować się na wykonanie szczepień oraz utwierdzić ją w przekonaniu o ich [...]

Do góry