Urologia
Nykturia – diagnostyka różnicowa i leczenie
dr n. med. Ewa Magdalena Koźmińska
- Omówienie kategorii nykturii, rozpoznawania przyczyn jej występowania oraz zasad leczenia chorych
- Nykturia może być objawem różnych chorób, również niezwiązanych z układem moczowym, dlatego tak ważne jest ustalenie jej przyczyny
- Właściwe leczenie chorych poprawia jakość ich życia, zapobiega powikłaniom i zmniejsza ogólne koszty postępowania medycznego
Definicja
Zgodnie z definicją International Continence Society (ICS) nykturia to konieczność oddania moczu w nocy co najmniej raz, niezależnie od wieku, płci, przyczyny i towarzyszących zaburzeń1-5. Co ważne, chory budzi się właśnie z powodu parcia na pęcherz moczowy, a po mikcji ponownie udaje się spać. Definicja nykturii nie obejmuje zatem pierwszej porannej mikcji, po której chory rozpoczyna dzienną aktywność1. Zdaniem niektórych autorów znaczenie kliniczne ma co najmniej dwukrotne budzenie się w nocy po to, by oddać mocz, ponieważ znamiennie pogarsza to jakość życia2,6.
Częstość występowania
Nykturia może stwarzać problem osobom w różnym wieku, wiadomo jednak, że częstość jej występowania wyraźnie wzrasta z wiekiem. Szacuje się, że w grupie osób <24 r.ż. ujawnia się ona u 5%, w wieku do 40-45 lat u 15-18%, >65 lat u 62%, zaś wśród mężczyzn po 80 r.ż. nawet u 91%1,2,6,7. Wśród osób młodszych nykturia jest częstsza u kobiet, zwłaszcza w trakcie ciąży i bezpośrednio po porodzie, natomiast po ukończeniu 60 r.ż. częściej odnotowuje się ją u mężczyzn z uwagi na rozwój łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH – benign prostatic hyperplasia)1,2.
Patofizjologia
Kategorie nykturii
Eksperci International Consultation on Male Lower Urinary Tract Symptoms opisali pięć następujących kategorii nykturii, wyodrębnionych na podstawie przyczyn jej powstawania:
- Zaburzenia gromadzenia moczu w pęcherzu moczowym
- Wielomocz globalny, czyli dobowe wydalanie moczu przekraczające 40 ml/kg masy ciała
- Wielomocz nocny, gdy wydalanie moczu w nocy przekracza wydalanie dobowe o ponad 33% u osób w wieku powyżej 65 r.ż. lub o ponad 20% u osób młodszych
- Nykturię w następstwie zaburzeń snu – pierwotnych lub wtórnych
- Nykturię o etiologii mieszanej1,3,8.
Przyczyny występowania pierwszych czterech kategorii nykturii wymieniono w tabeli 1.
Najczęstsze przyczyny występowania nykturii
Zmniejszone wydzielanie wazopresyny wieczorem i w nocy
Wazopresyna jest głównym hormonem odpowiadającym za wydalanie wody. Wydzielanie wazopresyny jest regulowane głównie przez sygnały pochodzące z receptorów osmotycznych oraz objętościowych i może się nasilać w następstwie, odpowiednio, hiperosmolaln...
